Dante - TĨNH THỔ - Khúc 7

KHÚC VII

Thung lũng của những vị chúa tể trần gian.

Sau những lời hoan hỉ ở trên môi

Ba bốn lần ôm, Xoócđenlô lùi lại

Rồi bỗng hỏi Thầy tôi: “Ngươi là ai?”

⁴ “Trước khi linh hồn trở lại núi này

Vì chúng xứng đáng được lên với Chúa

Ôttavian đã mai táng thân tôi.

⁷ Tôi là Viếcghiliô. Không vì phạm lỗi

Mà chỉ vì tôi chưa có Đức tin”

Thầy tôi đáp lại những lời như vậy.

¹⁰ Như một người bỗng thấy trước mặt mình

Một cái gì đó làm mình kinh ngạc

Tin, không tin, rồi lẩm bẩm: “Có… không…”

¹³ Xoócđenlô cũng thế, ông cúi đầu

Hướng Thầy tôi, ông khiêm nhường quay lại

Và hai người một lần nữa ôm nhau.

¹⁶ Ông nói: “Vinh quang người Latinh

Người làm cho tiếng nói ta phong phú

Làm vinh dự cho nơi ta sinh thành.

¹⁹ Quả thật là ta hạnh phúc xiết bao

Nếu ta xứng đáng thì xin hãy nói

Người đến đây từ Địa ngục, tầng nào?”

²² “Tôi đã đi qua tất cả các tầng

Và rồi tới đây – Thầy tôi nói vậy –

Sức mạnh cho tôi từ chốn trời xanh.

²⁵ Không vì hành động, mà không hành động

Tôi mất cõi trời mà người ước ao

Tôi đã hiểu ra điều này quá muộn!

²⁸ Có một nơi bóng tối ở dưới kia

Không có cực hình mà những đau đớn

Không biến thành kêu khóc, chỉ thở dài.

³¹ Tôi ở đấy với trẻ con vô tội

Bị thần chết bắt đi tuổi còn thơ

Nhưng tội lỗi con người chưa thoát nổi.

³⁴ Tôi ở đấy với những người chưa được

Ba Thánh đức, họ không có tật gì

Mà chỉ thực thi một đạo đức khác.

³⁷ Nhưng nếu ngươi biết và ngươi có thể

Xin cho chúng tôi biết được con đường

Khiến chúng tôi đi nhanh vào Tĩnh thổ”.

⁴⁰ Hồn trả lời: “Không xác định rõ ràng

Dù được đi lên và quanh bốn phía

Nếu như có thể, tôi sẽ đi cùng.

⁴³ Nhưng người thấy đấy, bóng chiều đã xuống

Không thể đi lên trong đêm tối trời

Xin hãy nghỉ chân, ngày mai hãy tính.

⁴⁶ Ở bên mé phải có đám âm hồn

Làm quen với họ chắc người sẽ thích

Tôi dẫn người đến, nếu người bằng lòng”.

⁴⁹ Viếcghiliô: “Thế nào, trong đêm tối

Người đi lên thì bị cản lại chăng

Hay là họ không thể nào đi nổi?”

⁵² Xoócđen lấy tay vạch đường trên đất

Rồi nói: “Người không thể vượt qua

Được vạch này, khi mặt trời đã tắt”.

⁵⁵ Không có gì ngăn cản ta đi lên

Ngoài bóng tối của đêm đen dày đặc

Chúng ta đành bất lực trước bóng đêm.

⁵⁸ Tất nhiên có thể trở lui xuống thấp

Và đi lang thang quanh những ngọn đồi

Trong khi phía chân trời ngày vẫn khuất.

⁶¹ Lúc đó Thầy rất ngạc nhiên, liền nói:

“Xin hãy đưa chúng tôi đến nơi này

Có thể tìm ra điều chi an ủi”.

⁶⁴ Chúng tôi đã không còn quá xa xôi

Khi chúng tôi thấy sườn non rộng mở

Cũng như các thung lũng ở nơi này.

⁶⁷ Âm hồn bảo: “Nào chúng ta đi tới

Nơi sườn non tạo thành một cái hòm

Ở nơi đó chúng ta chờ ngày mới”.

⁷⁰ Một lối đi ven sườn dốc mấp mô

Dẫn chúng tôi đến một dòng khe nhỏ

Nơi hạ thấp dần đến nửa bờ khe.

⁷³ Vàng và bạc, màu đỏ và màu trắng

Gỗ sồi bóng, ngọc lục bảo màu xanh

Vừa bị vỡ, thời gian chưa lâu lắm.

⁷⁶ Thảm cỏ xanh sáng ngời trong thung lũng

Cỏ và hoa chen chúc hướng lên cao

Và kẻ yếu phải nhường cho kẻ mạnh.

⁷⁹ Thiên nhiên ở đây không chỉ như tranh

Mà còn ngào ngạt mùi hương đặc biệt

Một mùi chung từ muôn thứ hợp thành.

⁸² Trên thảm cỏ xanh trăm hoa đua nở

Các âm hồn đang hát một bài ca

“Kính Đức Mẹ” – từ bên ngoài không rõ.

⁸⁵ Người dẫn đường Mantôva nói rằng:

“Lúc này đây mặt trời còn sáng tỏ

Đừng bắt tôi đến tận các âm hồn.

⁸⁸ Từ bờ cao này nhìn thấy rõ hơn

Từng nét mặt và bước đi của họ

Là khi đám đông vây lấy xung quanh.

⁹¹ Kẻ đang ngồi chỗ cao nên thấy được

Quá lơ là với công việc phải làm

Không chịu mở miệng hòa theo bài hát.

⁹⁴ Đó là Hoàng đế Rôđônfô, là người

Có thể làm nước Ý hồi sinh lại

Nhưng bây giờ thì đã quá xa xôi.

⁹⁷ Còn cái người có ánh mắt khích lệ

Là vua của xứ sở có dòng sông

Từ Mônta về Anbia, rồi ra biển cả.

¹⁰⁰ Là Ốttaca, lúc còn trong tã lót

Đã khá hơn cậu con trai Vinsítlao

Chỉ thích ăn chơi, rậm râu lười nhác.

¹⁰³ Cái anh chàng mũi nhỏ đang nói chuyện

Với một người có dáng hiền từ kia

Đã làm ô danh xứ hoa huệ trắng.

¹⁰⁶ Hãy nhìn kìa, hắn ta đang đấm ngực

Và kẻ kia hai má trong bàn tay

Cũng đang thở dài một cách bí mật.

¹⁰⁹ Bố đẻ, bố vợ đều là tai họa

Của nước Pháp, chúng sa đọa vô cùng

Sự đau đớn sẽ còn lâu hành hạ.

¹¹² Còn cái anh chàng dáng vóc vạm vỡ

Đang hòa giọng hát với anh mũi to

Quấn cái đai mà người đời quí giá.

¹¹⁵ Chàng trẻ tuổi ngồi sau anh ta đó

Trước khi chết còn giữ được ngôi vua

Nhưng giá trị chỉ chẳng qua đổi chỗ.

¹¹⁸ Có thể nói gì về những kẻ khác

Giacômô và Phêđêrigô cũng giữ ngôi

Nhưng không một ai có cống hiến tốt.

¹²¹ Sự vinh quanh thật hiếm khi lại phát

Ở cháu con, thần thánh biết điều này

Phải luôn khẩn cầu thì may có được.

¹²⁴ Chắc cũng đồng ý vậy, anh mũi to

Cả anh Pie cùng hát với nó

Pugờlia và Pơrôenđa đã kêu ca.

¹²⁷ Cây mới mọc, hạt giống thường kém hơn

Nên Cốtxtanxa về chồng kêu hãnh

Hơn là Bêatờrítsê và Mácghêrítta.

¹³⁰ Hãy xem vua Henry của nước Anh

Ngồi một mình, đã sống đời hạnh phúc

Từ ông ta điều tốt đẹp nảy mầm.

¹³³ Trong những người này, người ngồi thấp nhất

Đang nhìn lên, là Hầu tước Guylienmô

Mà Alexanđờria với cuộc chiến thảm khốc

¹³⁶ Làm tan tành Canavêsê và Môngfera.

 KHÚC VII

6. Ottavian - tức Hoàng đế Augusto (X, TT., III, 27).

25. Không vì hành động, mà không hành động - ý nói Virgilio không được lên cõi trời không phải vì lầm lỗi mà chỉ vì còn chưa biết đến Đức tin.

31. Tôi ở đấy với trẻ con vô tội – X, ĐN., IV, 24.

35. Ba thánh đức - Lòng tin, Hy vọng và Tình yêu.

84. Kính Đức Mẹ - tiếng Latinh: “Salve Regina”. Câu mở đầu của một trong bốn kinh nguyện Maria của Giáo hội Công giáo Rôma.

94. Hoàng đế Rôđônfô - tức Rodolfo di Asburgo, được bầu làm Hoàng đế Đức và La Mã từ năm 1273 đến 1291.

96. Nhưng bây giờ thì đã quá xa xôi - là bởi vì cuộc hành quân của vua Đức Heinrich VII sang Ý (1310 - 1313) nhằm thiết lập chính quyền của Đức đã bị thất bại.

100. Ottachero - vua của Boheme từ 1253 đến 1278, kẻ thù của Rodolfo, bị chết trong trấn chiến với Rodolfo ở Vienne năm 1278.

101. Venceslao - con của Ottachero.

103. Cái anh chàng mũi nhỏ - tức vua Pháp, Philippe III.

107. Và kẻ kia hai má trong bàn tay - đây là Enrico I, vua xứ Navarra.

109. Bố đẻ, bố vợ đều là tai họa - Philippe IV le Bel có bố đẻ là Philippe III và bố vợ là Henry.

112. Cái anh chàng dáng vóc vạm vỡ - là Pierre III d' Aragon, vua xứ Sicilia năm 1282.

113. Anh mũi to - là Charles d' Anjou.

119. Giacômô và Phêđêrigô - Iacomo II, vua của Sicilia từ 1286. Federigo II d’ Aragone, vua của Sicilia từ 1296.

126. Pugờlia và Pơrôenđa đã kêu ca - Pluglia và Proenza dưới sự cai trị tồi của Carlo II.

128-129. Nên Cốtxtanxa về chồng kêu hãnh - Costanza con gái của Manfredi, vợ góa của Pierre III d' Aragon có thể tự hào về chồng mình hơn là Beatrice và Margherita, là hai người vợ của Charles I d' Anjou.

130. Henry của nước Anh - vua Henry III của Anh (1207 - 1272), bố của Edward I (trong nguyên bản tiếng Ý là: Arrigo d’ Inghilterra).

134. Hầu tước Guylienmô - là Guiglielmo, hầu tước của Monferrato và Canavese. Dân Alessandria đã nổi lên chống lại ông này và bắt ông giam vào ngục, nơi ông bị chết vào năm 1292. Sau đó, con trai ông đã tiến hành cuộc chiến chống lại Alessandria nhưng bị thất bại, cuộc chiến này đã làm cho Monferrato và Canavese tiêu điều.