Dante - TĨNH THỔ - Khúc 29

KHÚC XXIX

Thiên dường mặt đất – Đám rước thần bí.

Nữ thần hát vang như một phụ nữ

Rất đam mê, sau khi kết thúc lời:

“Phúc cho kẻ lỗi lầm được tha thứ!”.

⁴ Như những nữ thần rảo bước nhẹ nhàng

Dưới bóng cây rừng, người thì thích thú

Ra mặt trời, kẻ ở lại bóng râm.

⁷ Nàng bước đi theo hướng ngược bờ sông

Nàng men theo bờ, và tôi cũng thế

Bước từng bước ngắn để đi theo nàng.

¹⁰ Khi chúng tôi đi chưa được trăm bước

Đến một nơi dòng sông uốn rất cong

Tôi thấy mình về hướng mặt trời mọc.

¹³ Theo hướng đó, khi đi còn chưa xa

Nàng liền quay về phía tôi và nói:

“Người anh em, hãy nhìn và hãy nghe”.

¹⁶ Tôi thấy luồng ánh sáng rất đột ngột

Xuyên qua khu rừng rậm rồi sáng bừng

Làm tôi tưởng đó là một ánh chớp.

¹⁹ Nhưng tia chớp thì vội vàng hết ngay

Còn ánh sáng này kéo dài và sáng

Khiến tôi tự hỏi: “cái gì thế này?”

²² Rồi một giai điệu dịu dàng tuôn ra

Giữa không trung sáng, và tôi nghiêm khắc

Phê phán sự táo bạo của Eva.

²⁵ Bởi trời và đất đều thích vâng lời

Người đàn bà, một mình, vừa được tạo

Mà đã không chịu ẩn sau mạng che.

²⁸ Giá như nàng đã từng ngoan ngoãn hơn

Thì tôi đã hưởng niềm vui khôn tả

Đã sớm hơn và thời gian dài hơn.

³¹ Tôi đi cùng những hiểu biết đầu tiên

Của niềm vui vĩnh hằng, còn phải đợi

Nhưng khát khao được hạnh phúc nhiều hơn.

³⁴ Trước chúng tôi, không khí dưới lá xanh

Có vẻ như biến thành màu lửa cháy

Âm thanh ngọt ngào như giọng hát êm.

³⁷ Các nữ thần thiêng liêng, vì các người

Mà tôi thức đêm, chịu đói, chịu rét

Thì bây giờ cần phải thưởng cho tôi.

⁴⁰ Êlicôna cần tiếp nước cho tôi

Urani giúp với đội hợp xướng

Để tôi viết những câu thơ tuyệt vời.

⁴³ Phía xa xa có bảy cây bằng vàng

Mà có thể tôi lầm, do ảo giác

Và khoảng cách từ các vật đó ngăn.

⁴⁶ Nhưng một khi tôi đã đến khá gần

Thì thấy cũng không có gì sai lệch

Vì khoảng cách không còn lừa giác quan.

⁴⁹ Và tính năng nuôi dưỡng lý trí ta

Tôi biết được có những cây đèn nến

Tôi nghe vang tiếng hát “Osanna”.

⁵² Từ những vật đẹp đẽ đó chiếu sáng

Sáng hơn trăng tròn trong đêm đẹp trời

Hoặc lúc nửa đêm vào tuần trăng sáng.

⁵⁵ Tôi quay sang Viếcghiliô đầy cảm phục

Người đáp lại tôi bằng một cái nhìn

Cũng giống tôi, không kém phần kinh ngạc.

⁵⁸ Về những vật lạ tôi hướng ánh nhìn

Tất cả tiến về phía tôi, chậm chạp

Cô dâu mới cũng đi còn nhanh hơn.

⁶¹ Một nữ thần trách tôi: “Tại sao chỉ

Quan tâm đến ánh sáng những ngọn đèn

Mà không nhìn xem cái gì sau đó?”

⁶⁴ Bây giờ tôi nhìn thấy có những người

Như theo người chỉ huy và mặc trắng

Màu trắng này không hề có trên đời.

⁶⁷ Phía bên trái tôi nước sông long lanh

Trả về cho tôi nửa người bên trái

Tôi nhìn vào đó như một tấm gương.

⁷⁰ Khi tôi đến nơi không cách xa họ

Chỉ con sông ngăn tôi với đoàn người

Thì tôi dừng lại để nhìn cho rõ.

⁷³ Tôi nhìn thấy đi lên, những ngọn lửa

Để lại phía sau không khí tô màu

Tựa như cành cọ trong tay họa sĩ.

⁷⁶ Có bảy dải, tôi có thể nhận ra

Được tô điểm bằng đủ mọi màu sắc

Như cầu vồng, như thắt lưng Đêlia.

⁷⁹ Những lá cờ ấy vượt quá tầm nhìn

Độ dài của chúng, theo tôi phán đoán

Chúng cách nhau ước độ mười bước chân.

⁸² Dưới bầu trời đẹp đẽ xiết nhường bao

Hai mươi bốn cụ già, mười hai cặp

Họ đội vòng hoa huệ trắng trên đầu.

⁸⁵ Đi và hát: “Cầu cho nàng phước lành

Người con gái Ađam luôn tỏa sáng

Và cầu cho sắc đẹp sẽ vĩnh hằng!”

⁸⁸ Khi bờ bên kia, đối diện với tôi

Không còn bị đoàn người kia giẫm đạp

Thì cỏ hoa liền trở lại xanh tươi.

⁹¹ Giống như tinh cầu nối tiếp tinh cầu

Bốn trưởng lão – bốn con vật tiến đến

Tất cả đội vòng lá xanh trên đầu.

⁹⁴ Mỗi con vật có sáu cánh đầy lông

Lông cánh này có đầy những con mắt

Giống như mắt Ácgô, nếu ông còn.

⁹⁷ Hỡi bạn đọc, tôi sẽ không phí thơ

Để mà mô tả hình thù của chúng

Còn nhiều nơi khác, không thể xa hoa.

¹⁰⁰ Hãy đọc Êxêchiên, ông đã tả rồi

Những con vật đến đây từ phương bắc

Cùng với gió, cùng với lửa và mây.

¹⁰³ Trong tác phẩm của ông, chúng giống nhau

Ở vẻ ngoài, chỉ có một điều khác

Mà tôi và Giăng đã nói khác nhau.

¹⁰⁶ Giữa bốn con vật là xe hai bánh

Đó là cỗ xe chiến thắng, tiến lên

Do một Sư tử - chim ưng kéo chúng.

¹⁰⁹ Con Sư tử - chim ưng vươn đôi cánh

Bay lên trời, ở giữa ba lá cờ

Mà khi bay, không cờ nào bị hỏng.

¹¹² Tôi đưa mắt nhìn lên trên cao đó

Thấy phần chim ưng của nó màu vàng

Các phần khác có màu trắng và đỏ.

¹¹⁵ Cho Augútxtô La Mã không cung phụng

Cỗ xe như thế, và xe mặt trời

Của Xipiô, nếu đem so cũng kém.

¹¹⁸ Cỗ xe mặt trời chệch hướng, cháy lên

Khi đó quả đất cầu xin thành kính

Giôvê đưa ra một luật công bằng.

¹²¹ Quanh bánh xe bên phải đang nhảy múa

Ba phu nhân, một người màu đỏ tươi

Khó phân biệt người này trong đám lửa.

¹²⁴ Người thứ hai có xương và thịt da

Có vẻ như làm bằng ngọc lục bảo

Người thứ ba trông như tuyết mới sa.

¹²⁷ Khi thì nàng mặc áo trắng điều khiển

Khi thì áo đỏ bằng giọng hát hay

Mà diều chỉnh nhịp đi nhanh hay chậm.

¹³⁰ Quanh bánh xe bên trái, bốn nàng khác

Mặc áo quần màu tím đang nhảy vui

Theo nhịp của nàng có ba con mắt.

¹³³ Sau hai nhóm mà tôi vừa kể chuyện

Có hai ông già ăn bận khác nhau

Nhưng cùng dáng vẻ rắn rỏi, đáng kính.

¹³⁶ Người thứ nhất có vẻ như thân thiết

Với Ipôcờrát, được thiên nhiên tạo ra

Cho những kẻ mà Người yêu quí nhất.

¹³⁹ Người kia thể hiện một vẻ ngược lại

Ông mang một thanh gươm sắc sáng choang

Làm cho tôi sợ từ bên này suối.

¹⁴² Bốn ông già sau họ, vẻ khiêm nhường

Và sau cùng, một ông già cô độc

Như buồn ngủ, nhưng vẻ mặt tinh ranh.

¹⁴⁵ Cả bảy người này, so với toán đầu

Đều giống nhau, chỉ một điều khác biệt

Không phải vòng huệ trắng quấn trên đầu.

¹⁴⁸ Mà họ mang hoa hồng, hoa đỏ khác

Nhìn từ xa, người ta dám thề rằng

Phía trên lông mày, đầu họ cháy rực.

¹⁵¹ Khi tôi và cỗ xe đã ngang hàng

Sấm rền vang, các nhân vật đáng kính

Dường như bị cấm, không được tiến lên

¹⁵⁴ Sau những ngọn cờ đầu tiên, họ đứng.

KHÚC XXIX

3. Phúc cho kẻ lỗi lầm được tha thứ - câu này trong nguyên bản: “Beati, auorum tecta sunt peccata” bằng tiếng Latinh. Đây là câu mở đầu của Thánh Vịnh 32 trong Cựu Ước và là câu 7, chương 4 của Thư Rôma trong Tân Ước.

28-30. Giá như nàng đã từng ngoan ngoãn hơn - Giá như Eva đã không ăn trái cấm thì loài người đã được ở trên Thiên đường mặt đất và Dante từ lúc sinh ra cho đến lúc chết đã được hưởng cái hạnh phúc mà chỉ lúc này đây mới được biết.

37. Các nữ thần thiêng liêng - các nàng thơ.

40. Êlicôna cần tiếp nước cho tôi - Elicona (Helicon), ngọn núi ở Hy Lạp có hai dòng nước nguồn Hipporene và Aganippe gợi cảm hứng cho các nhà thơ. Đây cũng là nơi có dòng suối mà Narcissus tự ngắm và yêu mình làm cho không ít cô gái tự tử.

41. Urani giúp với đội hợp xướng - nghĩa là với tất cả các nàng thơ khác. Uranie - nữ thần của thiên văn học. Dante gọi tên nàng vì kiến thức thiên văn học đặc biệt quan trọng.

43-154. Phía xa xa có bảy cây bằng vàng - từ đây cho đến hết khúc này là sự mô tả đám rước của nhà thờ. Bảy cây bằng vàng mà lúc này Dante cảm thấy khi đang ở xa này là bảy ngọn nến hoặc bảy ngọn đuốc được mô tả trong Sách Khải Huyền là “Bảy ngọn đuốc, tức là bảy thần khí của Thiên Chúa cháy sáng trước ngai” (Khải Huyền, IV, 5).

78. Thắt lưng Đêlia - tức Diana, thắt lưng của nàng là quầng sáng của Mặt trăng.

83. Hai mươi bốn cụ già, mười hai cặp - tượng trưng cho hai mươi bốn quyển trong Kinh Cựu Ước.

92. Bốn con vật - bốn quyển Kinh Phúc Âm.

96. Như mắt Ácgô - Argo là một vị chăn chiên có con mắt nhìn thấu quá khứ, hiện tại, tương lai.

100-105. Hãy đọc Êxêchiên - Ezechiel mà trong các bản Kinh Thánh tiếng Việt phiên âm là Êdêkien hoặc Êzêkiel (Cựu Ước) và Khải Huyền của Giăng (Tân Ước) đều mô tả về những con vật này. Trong Êzêkiel chúng có bốn cánh còn trong Khải Huyền chúng có sáu cánh mà Dante nói đến ở câu 104-105.

107. Cỗ xe chiến thắng - tượng trưng cho nhà thờ Thiên Chúa giáo.

108. Do một sư tử - chim ưng kéo - đây là con vật nửa thú, nửa chim chỉ Giêsu nửa người nửa thánh thần.

117. Xe mặt trời của Xipiô - tức Scipio Africanus (235-183 tr. CN), vị tướng La Mã, người chiến thắng trong trận Hannibal nổi tiếng.

122-129. Ba phu nhân... - tượng trưng cho ba phẩm hạnh vì Chúa: màu đỏ - Tình yêu, màu lam của ngọc lục bảo - Hy vọng, màu trắng - Đức tin.

130-132. Bốn nàng khác - tượng trưng cho bốn đức tính: Khôn ngoan, Công bằng, Dũng cảm và Ôn hòa (X, TT., I, 23-27). Trong số này thì Khôn ngoan có ba con mắt nhìn thấu cả quá khứ, hiện tại và tương lai.

134-141. Hai ông già - một chỉ Thánh Luca, theo truyền thuyết cũng là một thầy thuốc nên ăn mặc như Ippocrate. Người thứ hai chỉ Thánh Paolo, mà sự tượng trưng là một thanh gươm.

142. Bốn ông già vẻ khiêm nhường - Pietro, Giovani, Giacomo và Giuda, tượng trưng cho loại thư trong Tân Ước.

143. Và sau cùng, một ông già cô độc - đây là sách Khải Huyền của Giăng trong Tân Ước.