Thứ Năm, 22 tháng 2, 2018

Thần Khúc - TĨNH THỔ - Khúc 33


KHÚC XXXIII

Thiên đường mặt đất (kết thúc) – sông Ơnôê.

“Lạy Chúa những kẻ ngoại đạo đã đến”
Xen kẽ ba, bốn giọng nữ, vừa ca
Vừa khóc lóc với những câu Thánh vịnh.

4 Bêatờrítsê thở dài thương xót
Vẻ u sầu khi nghe những lời ca
Còn Maria đứng bên cây thập ác.

7 Nhưng khi những tiếng hát kia lặng ngừng
Bêatờrítsê như lửa trong bóng tối
Đứng bật dậy với nét mặt bừng bừng:

10 “Một ít lâu các người chẳng thấy ta
Hỡi những chị em thân thương, quí mến
Ít lâu nữa các người lại thấy ta”.

13 Rồi nàng cho bảy trinh nữ đi trước
Và ra hiệu cho chúng tôi cùng đi
Là cô nương, tôi, và nhà hiền triết.

16 Nàng đi như vậy và theo ý tôi
Chưa kịp đặt bước thứ mười lên đất
Thì nàng đã nhìn thẳng vào mắt tôi.

19 Với một vẻ mặt dịu êm, nàng nói:
“Xin đi nhanh hơn và gần em hơn
Để em nói gì thì chàng nghe rõ”.

22 Tôi tiến đến, và khi bước ngang hàng
Nàng liền hỏi: “Người anh em, sao vậy
Tại vì sao chàng không hỏi gì em?”

25 Giống nhưng những người vì quá tôn kính
Khi phải nói trước bậc lớn hơn mình
Thì lời nói cứ nằm im trong miệng.

28 Tôi cũng vậy, lời không được rõ ràng
Hơi luống cuống, tôi nói: “Cô nương ạ
Những gì tôi cần, nàng biết rõ hơn”.

31 Nàng liền đáp: “Từ nay em mong chàng
Tự giải thoát khỏi sợ hãi, xấu hổ
Và đừng nói như người đang mơ màng.

34 Cỗ xe kia con rắn phá mất rồi
Nhưng hãy nhớ: sự trả thù của Chúa
Thì rượu, bánh mì không cứu được ai.

37 Rồi người kế vị cũng sẽ đến thôi
Con đại bàng từng trút lông đã biến
Con quái vật trở thành một con mồi.

40 Em thấy rõ ràng nên em báo lại
Không còn chướng ngại, và các vì sao
Sẵn sàng mang cho chúng ta thời đại.

43 Khi đó một vị Năm Trăm Mười Lăm
Do Chúa phái đến giết con kẻ cắp
Và tên khổng lồ với nó thông dâm.

46 Có thể lời của em hơi tối nghĩa
Như câu đố Têmi và Xphingiê
Theo cách đó chỉ làm ta rối trí.

49 Những sự kiện giống như Naiađê
Sẽ giải ra câu đối bí hiểm ấy
Mà chẳng gây hại cho vật và mùa.

52 Còn chàng xin hãy ghi nhớ những lời
Mà em nói, cho những người đang sống
Đời là cuộc đua đến cái chết thôi.

55 Khi kể lại trong câu chuyện của mình
Đừng che giấu cái cây chàng đã thấy
Nó bị người ta vặt trụi hai lần.

58 Kẻ nào lấy trộm hay tàn phá nó
Là đã xúc phạm đến Đấng Tối Cao
Ngài sẽ gọi nó, thiên thần báng bổ.

61 Linh hồn đầu tiên từng cắn vào nó
Đã phải chờ đợi hơn năm nghìn năm
Trong sự hối hận và trong đau khổ.

64 Trí tuệ chàng ngủ nên không hiểu rằng
Một lý do người tạo ra cây ấy
Cao hun hút và rộng khắp xung quanh.

67 Hãy để cho ý nghĩ trong tư duy
Không như nước Enxa và trong sáng
Không như Piramô đối với cây dâu.

70 Với sự hiện diện bấy nhiêu tình tiết
Trong sự cấm đoán đối với cây này
Về công lý, đạo đức mà Chúa đặt.

73 Thế những em thấy lý trí của chàng
Đã hóa đá và tối đen đến mức
Làm lu mờ ánh sáng những lời em.

76 Em muốn chàng mang trong mình sau đó
Không như cuốn sách mà như tấm hình
Có chiếc gậy hành hương quấn lá cọ”.

79 Tôi nói: “Như dấu in trên miếng sáp
Đã tiếp nhận một vẻ không đổi thay
Lời của nàng, đầu tôi tiếp thu được.

82 Nhưng tại sao những lời nàng mong muốn
Vẫn cứ bay trên tầm nhìn của tôi
Càng cố nắm bắt chúng càng lẩn tránh”.

85 “Để nhận biết – nàng nói – thì trường phái
Mà chàng theo, liệu có nhận biết ra
Điều còn ẩn trong những lời em nói.

88 Chàng đã thấy, đến con đường của Chúa
Chàng rất xa, vì từ đất tới trời
Ở vùng cao thì quay nhanh hơn cả”.

91 Tôi đáp lại điều đó: “Tôi không nhớ
Có khi nào tôi đã tách khỏi nàng
Mà lương tâm không cắn rứt vì nó”.

94 “Nếu chàng không còn nhớ cái lần kia –
Nàng mỉm cười trả lời – thì hãy nhớ
Hôm nay chàng vừa uống nước Lêtê.

97 Người ta xét về lửa qua làn khói
Việc quên này chứng tỏ rõ ràng rằng
Bản án lỗi lầm đã quay hướng lại.

100 Từ nay lời của em sẽ rõ ràng
Không che đậy – đáng ra cần phải thế
Bày trước tầm nhìn thô thiển của chàng”.

103 Trời chói sáng và chầm chậm bước chân
Mặt trời đang dần bước vào chính ngọ
Được tạo nên bới những ánh mắt nhìn.

106 Như khi đột nhiên dừng lại giữa đường
Người dẫn đường cảm thấy điều nghi ngại
Vì thấy xung quanh những thứ không quen.

109 Bảy cô nương dừng lại dưới bóng cây
Như ở Anpi, bên bờ suối lạnh
Lá cây xanh còn cành cây đen ngời.

112 Ở đó tách ra một cách miễn cưỡng
Cả Ơphơrát và Tigờri từ một nguồn
Và chia tay giống như hai người bạn.

115 “Ôi vinh quang và ánh sáng loài người
Dòng nước kia từ một nguồn duy nhất
Đành xa nhau để về chốn xa xôi”.

118 Tôi được trả lời cho những lời trên
“Xin Matenđa nói cho chàng rõ”
Cô nương trả lời như tự thanh minh:

121 “Tôi đã nói với chàng từ lúc đầu
Điều này điều khác và tôi chắc chắn
Nước sông Lêtê chưa xóa hết đâu”.

124 Bêatờrítsê: “Có điều quan trọng hơn
Đã nhiều lần làm chàng mất trí nhớ
Và rối loạn đầu óc đến ánh nhìn.

127 Nhưng chàng hãy nhìn Ơnôê đang chảy
Hãy dẫn chàng tới đó, nàng đã quen
Làm cho trí nhớ của chàng tỉnh lại”.

130 Như trái tim hào hiệp, không hề khó
Lấy ý muốn người khác làm của mình
Ngay từ khi thấy dấu hiệu biểu lộ.

133 Cô nương xinh đẹp liền cầm tay tôi
Với Xtaxiô một cách nhã nhặn:
“Xin người vui lòng đi với anh này”.

136 Hỡi bạn đọc, nếu có thời gian nữa
Tôi sẽ ngợi ca thứ nước uống này
Mà tôi uống nó chẳng bao giờ đã.

139 Nhưng bởi vì đã tính toán từ đầu
Trang giấy dành cho khúc này đã kín
Mức nghệ thuật không cho phép kéo dài.

142 Tôi đã trở lại từ dòng nước thánh
Được tái tạo, để sức mạnh dồi dào
Làm cây lá tốt tươi và sống động

145 Trong sạch, sẵn sàng lên các vì sao.


CHÚ THÍCH

Chữ viết tắt:

 X. – xem

ĐN., – Địa ngục
TT., – Tĩnh thổ
TĐ., – Thiên đường
E., – Eneide (tác phẩm của Virgilio)
M., – Metamorphoses (tác phẩm của Ovidio)

Riêng Kinh Thánh là tác phẩm được Dante sử dụng nhiều điển tích nhất và có tần số xuất hiện nhiều nhất trong phần chú thích nhưng rất tiếc không thể viết tắt được cho 66 cuốn của Kinh Thánh vì các bản Kinh Thánh tiếng Việt mỗi bản phiên âm một kiểu nên chúng tôi đề tên đầy đủ của cuốn đó (xem phần ví dụ).
Ngoài ra, một số tác giả được Dante sử dụng chỉ vài ba lần thì chúng tôi ghi cả tên tác giả và tác phẩm ở phần chú thích mở ngoặc.

Một số ví dụ:
(X, TĐ, XXII, 139-140) – Xem Thiên đường, Khúc XXII, câu 139-140.
(Ét Ra, I, 9-11) – Xem quyển Ét Ra (Cựu ước), chương I, câu 9-11.
(Giăng, XX, 3-5) – Xem quyển Giăng (Tân ước), chương XX, câu 3-5.
(M., VII, 100-143) – Xem Metamorphoses, quyển VII, câu 100-143.
(E., VI, 679-694) – Xem Eneide, quyển VI, câu 679-694.
Lucano, “Pharsalia”

Stazio, “Tebaide”


KHÚC XXXIII

1. Lạy Chúa những kẻ ngoại đạo đã đến - câu này trong nguyên bản: “Deus, venerunt gentes” bằng tiếng Latinh. Đây là câu đầu của Thánh vịnh 79 “Lạy Thiên Chúa, dân ngoại đã xâm lăng lãnh địa Ngài; chúng làm ô uế cả nơi thánh điện, phá huỷ Giê-ru-sa-lem thành đống tro tàn”.
10-12. Một ít lâu các người chẳng thấy ta/ Ít lâu nữa các người lại thấy ta - câu này trong nguyên bản: “Modicum, et non videbitis me; et iterum modicum, et vos videbitis me” bằng tiếng Latinh (Giăng, XVI, 16). Nhắc lại những lời trong Kinh Phúc Âm, Beatrice muốn nói rằng cỗ xe bị tên khổng lồ lấy đi sẽ được trả lại và sẽ có hình dáng như cũ.
15. Là cô nương, tôi, và nhà hiền triết - tc Dante, Matelda và Stazio.
34. Cỗ xe kia con rắn phá mất rồi - tc con rồng khúc XXXII (X, TT., XXXII, 131-135).
36. Thì rượu, bánh mì không cứu được ai - Italia có một tục lệ, mà theo đó, những người thân thích của người bị giết không được phép trả thù, nếu như kẻ giết người hoặc người thân của hắn liên tục trong chín ngày đi ra mộ của nạn nhân ăn bánh mì nhúng vào rượu vang. Beatrice muốn nói rằng: “Không gì có thể cản tr được công lý của Chúa trừng phạt kẻ ác”.
43. Khi đó một vị Năm Trăm Mười Lăm - cái vị này là ai thì vẫn không được các nhà chú giải cổ điển giải thích.
47-51. Như câu đố Teemi và Xphingiê - Sphinge (Sphinx) là một quái vật có gương mặt phụ n Tebe giết hết những ai không giải được câu đố của nó. Khi Edipo, vua Tebe giải được câu đố của nó thì Sphinge đã nhảy xuống t t t vách núi đá. Để trả thù cho cái chết của Sphinge, n thần Temi đã xua thú d đến gây hại cho súc vật và mùa màng của người Tebe (M., VII, 759-765). Trong những trang sách cổ của tác phẩm Metamophores, thay vì Laiades, người ta đọc thành Naiades và giải mã của Dante là Naiade. Nghĩa của đoạn này được hiểu là: “Rồi những s kiện sẽ cho biết ai là Năm Trăm Mười Lăm, nhưng việc giải câu đố bí hiểm này sẽ chẳng gây hại cho súc vật và mùa màng (như việc đã kể trên).
57. Nó bị người ta vặt trụi hai lần - một lần là do Adam đã ăn trái cấm của nó, một lần na là tên khổng lồ đã lấy đi cỗ xe buộc vào nó.
61. Linh hồn đầu tiên từng cắn vào nó - tc Adam.
68. Không như nước Enxa - sông Elsa, một nhánh của sông Arno Firenze, nước có nhiều chất vôi phủ trên bề mặt.
69. Không như Piramô đối với cây dâu - ý nói đừng để những ý nghĩ tăm tối trong đầu giống như Piramo đã để máu của mình dính lên những quả dâu và cây dâu, biến chúng thành màu tối (X, TT., XXVII, 37-39).
78. Chiếc gậy hành hương quấn lá cọ - của những người hành hương tr về t đất thánh Palestine.
96-99. Beatrice muốn nói rằng “S quên lãng của chàng cho thấy rằng chàng đã lầm lỗi và ý chí của chàng không phải hướng tới em mà là quay hướng lại. Nếu đã không lầm lỗi thì nước sông Letè đã không phải xóa đi hoài niệm này”.
112-114. Ở đó tách ra một cách miễn cưỡng... - cả Letè và Eünoè tách ra t một nguồn gợi cho Dante nh đến hai con sông Ëufratès và Tigri, mà địa lý thời Trung cổ cho rằng chúng có chung một nguồn.
119. Xin Matenđa nói cho chàng rõ - đây là lời của Beatrice, lần đầu tiên cái tên của cô nương đã gặp Dante trước đây Thiên đường mặt đất được nêu lên.
121. Tôi đã nói với chàng từ lúc đầu - X, TT., XXVIII, 121-133.
129. Làm cho trí nhớ của chàng tỉnh lại - uống nước Eünoè để có trí nh về những điều tốt lành (X, TT., XXVIII, 129-132).
139. Nhưng bởi vì đã tính toán từ đầu - do t đầu đã có s tính toán nên Dante thực hiện rất nghiêm ngặt cấu trúc của “Thần khúc”. Mỗi phần của nó có 33 khúc, riêng phần Địa ngục có thêm một khúc m đầu. Độ dài của các khúc trong số 100 khúc gần như là bằng nhau.
142. Tôi đã trở lại từ dòng nước thánh - tr lại với Beatrice.
145. Các vì sao - X, ĐN., XXXIV, 139.



Xem tiếp THIÊN ĐƯỜNG và ĐỊA NGỤC:

Dante - TĨNH THỔ - Khúc 32


KHÚC XXXII

Thiên đường mặt đất – Cây nhận thức.

Tôi mở to đôi mắt, nhìn chăm chắm
Cho thỏa lòng khao khát đã mười năm
Mọi giác quan khác trở nên đờ đẫn.

4 Mắt bị che đây đó bởi bức tường
Vẻ thờ ơ trước nụ cười thần thánh
Thu hết vào tấm lưới của ngày xanh.

7 Khi tôi quay sang trái, vì thấy cần
Trong số các nữ thần đứng ở đó
Có một người đã nói: “Nhìn quá chăm!”

10 Rồi thị lực của tôi bị suy giảm
Vì ánh mặt trời ở đó chói chang
Khiên tôi bị mù trong thời gian ngắn.

13 Nhưng khi ánh sáng dịu hơn chiều tới
Nói “dịu hơn” là so với lúc đầu
Với ánh sáng chói mà tôi gặp phải.

16 Tôi nhìn về phía bên phải của tôi
Đám rước vinh quang giờ đã trở lại
Với bảy ngọn nến và với mặt trời.

19 Họ mang theo khiên để tự bảo vệ
Toán trở lại mang theo những lá cờ
Toàn bộ toán đi đầu được thay thế.

22 Những kỵ sĩ của Vương quốc nhà trời
Vượt qua chúng tôi, tiến lên phía trước
Trước khi hướng của bánh xe sẽ quay.

25 Các cô nương trở lại bên bánh xe
Sư tử - chim ưng kéo vật hằng phúc
Không một chiếc lông trên cánh lung lay.

28 Cô nương từng hướng dẫn tôi tắm nước
Cùng tôi và Xtaxiô đi sau xe
Theo vòng cung nhỏ mà bánh xe vạch.

31 Chúng tôi đi qua một khu rừng hoang
Nơi xưa đàn bà nghe lời con rắn
Chúng tôi đi trong lời hát thiên thần.

34 Bằng tầm mũi tên ba lần bay đến
Là quãng đường chúng tôi qua, rồi dừng
Khi  Bêatờrítsê từ xe bước xuống.

37 Tôi nghe tất cả thì thầm: “Ađam!”
Rồi họ bao quanh một cây trụi lá
Và hoa không còn trang điểm cho cành.

40 Nhưng những cành cây càng cao bao nhiêu
Càng xòe rộng ra, và người Ấn Độ
Cũng sẽ ngạc nhiên trước độ cao này.

43 “Phúc cho ngươi, hỡi Sư tử - chim ưng
Mỏ của ngươi không rỉa vào cây cấm
Mà vị ngọt vào bụng sẽ tấn công”.

46 Đứng xung quanh bên trái cây to ấy
Họ kêu lên và con vật trả lời:
“Là chính vì ta giữ gìn công lý”.

49 Rồi con vật quay lại càng cỗ xe
Nó kéo xe tới gốc cây trơ trụi
Và nó buộc xe vào một cành cây.

52 Như những mầm cây nhỏ của chúng ta
Một khi ánh sáng mặt trời tỏa xuống
Hòa cùng ánh sáng sau chòm Song ngư.

55 Nở đầy nụ, rồi lấy lại màu sắc
Rất nhanh chóng, trước khi ông mặt trời
Dừng con ngựa dưới một chòm sao khác.

58 Màu sắc của hoa còn kém hoa hồng
Nhưng rực rỡ hơn những loài hoa tím
Dù lá trụi nhưng cây đã hồi sinh.

61 Tôi không hiểu sao người ta không hát
Bài tụng ca trước đó đã hát lên
Nên tôi không nhớ bài ca đến hết.

64 Tôi có thể kể về những con mắt
Đã trĩu nặng khi nghe chuyện Xingga
Những con mắt đêm đã trả giá đắt.

67 Như một họa sĩ vẽ theo mô hình
Tôi muốn tả, khi thiếp vào giấc ngủ
Nhưng tả làm sao khi đã mơ màng.

70 Vì vậy tôi, kể từ khi thức dậy
Một ánh sáng thức giấc ngủ của tôi
Và tiếng gọi: “Dậy, ngươi làm gì đấy?”

73 Khi được đưa đến những cành hoa táo
Mà quả nó làm thiên thần khát khao
Và đem lại tiệc vui cho nơi ấy.

76 Phierơ, Giăng và Giacơ ngất xỉu
Rồi tỉnh dậy vì tiếng gọi của ai
Đã đánh thức cả những người đang ngủ.

79 Và họ thấy lớp học họ bớt mất
Vì Môsê và Êli đã đi
Và thầy giáo cũng đã thay áo khác.

82 Tôi tỉnh lại như thế và nhìn thấy
Cúi xuống bên tôi là một cô nương
Người từng dẫn tôi đi theo bờ suối.

85 Tôi vội hỏi: “Bêatờrítsê ở đâu?”
Cô nương liền đáp: “Nàng đang ở dưới
Một vòm lá mới, ngồi bên rễ cây”.

88 Tôi thấy đám người đang vây quanh nàng
Những người khác đi theo con vật kép
Giọng hát của họ êm dịu và trầm.

91 Nàng còn nói gì sau đó nữa chăng
Tôi không nhớ vì mắt tôi lúc đó
Đã thấy người chiếm lĩnh tôi hoàn toàn.

94 Nàng chỉ có một mình, ngồi trên đất
Dường như nàng đang canh giữ cỗ xe
Buộc ở đó cùng với con vật kép.

97 Bảy nữ thần tạo thành một vòng tròn
Ở xung quanh nàng, tay họ cầm đuốc
Không sợ gì gió bắc hoặc gió nam.

100 “Chàng ở không lâu trong khu rừng này
Nhưng mãi mãi là công dân La Mã
Cũng như em và như Chúa Giêsu.

103 Vì thế giới, nơi cái xấu trị vì
Chàng hãy xem cỗ xe, và sau đó
Về dưới kia, xin chàng hãy viết ra”.

106 Bêatờrítsê đã nói như vậy
Còn tôi ghi nhớ những lời của nàng
Bằng tất cả ánh nhìn và trí tuệ.

109 Không rơi nhanh đến thế, dù tiếng sét
Từ đám mây dày trước khi mưa rơi
Chúng hội tụ trong vùng trời xa nhất

112 Như khi thấy con chim trời lao tới
Từ trên cao, xuống xé cả vỏ cây
Vượt qua cây, qua hoa và lá mới

115 Nó lao xuống cỗ xe, dùng sức mạnh
Làm cỗ xe oằn xuống như con thuyền
Bị sóng biển dữ dằn xô vào mạn.

118 Rồi sau đó tôi thấy một con cáo
Đã lao nhanh vào cỗ xe khải hoàn
Trông có vẻ như nó đang rất đói.

121 Nhưng nghe ra lời trách mắng khủng khiếp
Của quí bà, nó vội bỏ đi nhanh
Theo mức bộ xương gầy gò cho phép.

124 Rồi theo con đường nó đến trước đó
Con đại bàng lại đậu xuống cỗ xe
Để lại trên xe đầy lông của nó.

127 Lúc đó từ trời phát ra tiếng nói
Có vẻ như trái tim rất đau buồn:
“Con thuyền ta sao đầy hàng xấu vậy!”

130 Rồi đất mở ra giữa các bánh xe
Một con rồng thoát ra từ chỗ ấy
Dựng cái đuôi của nó lên thùng xe.

133 Như con ong vò vẽ rút ngòi châm
Thu về cái đuôi giữ dằn của nó
Rồi bỏ đi, có vẻ rất hài lòng.

136 Những gì còn lại giống như đồng cỏ
Trong thùng xe có đầy cỏ và lông
Có thể, ý đồ tốt và cao cả.

139 Rồi càng xe và cả những bánh xe
Cũng đều phủ đầy lông, trong phút chốc
Còn chưa kịp dốc một tiếng thở dài.

142 Cỗ xe thần bị biến dạng như vậy
Khắp mọi phía mọc ra những cái đầu
Ba cái ở càng, bốn góc – bốn cái.

145 Ba cái đầu giống đầu bò với sừng
Bốn cái sau có một sừng giữa trán
Quái vật này không có ở trần gian.

148 Vững chắc như trên núi, một tòa thành
Một con điếm trần truồng ngồi trên đó
Những con mắt đảo điên nhìn xung quanh.

151 Bên cạnh là tên khổng lồ to cao
Như để ngăn người khác cướp mất nó
Nhiều lần cả hai đã ôm hôn nhau.

154 Nhưng khi cô ta hướng về phía tôi
Vẻ ham hố thì người tình hung dữ
Dùng roi đánh cô từ chân tới đầu.

157 Rồi nghi kỵ và cuồng điên giận dữ
Hắn gỡ con quái vật, lôi vào rừng
Và mất hút sau tấm khiên che chở

160 Cả con điếm, cả con thú lạ lùng.

KHÚC XXXII

2. Nỗi khao khát đã mười năm - t khi Beatrice chết đến lúc này là 10 năm.
38. Cây trụi lá - đây là cây cho biết điều thiện, điều ác trong Kinh Thánh mà Eva và Adam đã ăn trái cấm (Sáng Thế ký, II, 17; III, 6). Dante biến nó thành biểu tượng của Đế quốc La Mã.
49-51. Rồi con vật quay lại càng cỗ xe (nhà th), Nó kéo xe tới gốc cây trơ trụi (Đế quốc La Mã), Và nó buộc xe vào một cành cây (thập t).
53-54. Khi ánh sáng mặt trời tỏa xuống/ Hòa cùng ánh sáng sau chòm Song ngư - nghĩa là lúc này đang mùa xuân.
65. Chuyện Xingga - Iuno (v của thần Jupieter) ra lệnh cho Argo, người bảo vệ có cả trăm con mắt theo dõi nghiêm ngặt Io, người yêu của Jupiter. Mercurio lập mưu kể chuyện tình yêu của tiên n Sivenga cho Argo nghe, làm cho Argo mê mẩn, thiu thiu ngủ và bị Mercurio giết chết (M., I, 568-747).
72. Dậy, ngươi làm gì đấy? - lời của Matelda.
73-81. Đây là câu chuyện trong Phúc Âm Mathiơ, XVII, 1-10; Mác, IX, 2-8; Luca, IX, 28-36, nói về việc Chúa Giêsu biến hình trên núi.
99. Không sợ gì gió bắc hoặc gió nam - Aquilone là gió bắc, Austro là gió nam.
109-117. Con chim trời lao tới - tượng trưng cho quyền lực của Đế quốc La Mã đã khủng bố những tín đồ Thiên Chúa giáo, có hại cho nhà th, và theo Dante - cho cả Đế chế.
118-120. Con cáo - tượng trưng cho các dị giáo và tà thuyết trong những thế kỷ đầu tiên của Thiên Chúa giáo.
125-126. Con đại bàng lại đậu xuống cỗ xe/ Để lại trên xe đầy lông của nó - đây là tài sản mà các Hoàng đế La Mã hiến cho nhà th, mà đặc biệt là của Constantino (X, ĐN., XIX, 115-117).
131-135. Một con rồng thoát ra - con rồng tương trưng cho quỉ Satan sẽ làm hại nhà th hoặc Mahomet ngăn cản Thiên Chúa giáo phát triển sang phía đông.
142-147. Cỗ xe thần bị biến dạng - biến thành con vật trong sách Khải Huyền (X, ĐN., XIX, 106).
149-153. Một con điếm trần truồng - đây là triều đình của Giáo hoàng thời Bonifazio VIII. Anh chàng khổng lồ ghen tuông là vua Pháp Philippe le Bel (X, TT., XX, 86-90).
154-160. Ám chỉ việc chuyển trụ s Tòa Thánh t Roma đến Avignon (Pháp) năm 1309, khi Clemente V được bầu làm Giáo hoàng (X, ĐN., XIX, 83).