Dante - TĨNH THỔ - Khúc 6

KHÚC VI

Tầng thứ hai của tiền Tĩnh thổ (kết thúc) – Xoócđenlô.

Khi một cuộc đỏ đen vừa kết thúc

Kẻ thua cuộc ngồi một mình buồn thiu

An ủi bằng cách ôn từng ván bạc.

⁴ Người thắng cuộc đi ra với đám đông

Kẻ đằng trước, người đằng sau níu kéo

Kẻ đi bên, nhắc lại mối tình thân.

⁷ Người đó không dừng, nhưng nghe tất cả

Hắn chỉ mong thoát ra cho thật nhanh

Ai được hắn bắt tay thì hể hả.

¹⁰ Tôi cũng thế, giữa đám đông dày đặc

Tôi đưa mắt nhìn chỗ nọ, chỗ kia

Vừa hứa hẹn, vừa tìm cách để thoát.

¹³ Arêtin cũng ở đó, và bị chết

Vì bàn tay của Ghinô, Táccô

Người bên cạnh bị chết vì đuối nước.

¹⁶ Phêđêrigô Nôvennô giơ tay nguyện cầu

Còn chàng quê Pida đang cố gắng

Chứng minh lòng dũng cảm của Mácđúccô.

¹⁹ Bá tước Oócxô và một linh hồn

Tách khỏi xác vì thù hằn, đố kỵ

Nhưng hắn nói không phải vì lỗi lầm.

²² Đây là Pie đa Bờrốcxia đang chữa trị

Cho “Bà lớn xứ Bờrabăngtê”

Nếu không phải đi trong đoàn tồi tệ.

²⁵ Khi tôi thoát ra khỏi đám âm hồn

Đang cầu xin để người ta cầu nguyện

Cho mình để được thành thánh cho nhanh.

²⁸ Tôi hỏi Thầy: “Ánh sáng của tôi ơi

Trong bài thơ nào đó Người đã viết

Lời cầu nguyện có thể bẻ luật trời?

³¹ Âm hồn cầu nguyện chỉ vì chuyện đó

Ước mong của họ phải chăng hão huyền

Lời Thầy viết, với con, chưa sáng tỏ”.

³⁴ Thầy trả lời: “Lời ta viết rõ ràng

Hy vọng của họ không hề phí uổng

Nếu nhìn tỉnh táo từ ngoài vào trong.

³⁷ Đỉnh cao luật trời không hề hạ thấp

Lời nguyện cầu chỉ hiện trong phút giây

Nợ họ phải trả kéo dài muôn kiếp.

⁴⁰ Ta đã viết trong thơ về điều này

Lời cầu nguyện lỗi lầm không chuộc lại

Tiếng cầu nguyện không liên quan đến trời.

⁴³ Nhưng chẳng nên hoài nghi điều hóc búa

Con hãy hỏi lời khuyên của một người

Chiếu sáng giữa chân lý và trí tuệ.

⁴⁶ Ta muốn nói về Bêatờrítsê

Rồi con sẽ gặp nàng trên đỉnh núi

Với nụ cười, đang sung sướng đứng chờ”.

⁴⁹ Tôi liền thưa: “Thầy, ta đi nhanh hơn

Con không hề thấy mệt như trước nữa

Và bây giờ núi đang ngả bóng đen”.

⁵² Thầy đáp lời tôi: “Với mức có thể

Ngày hôm nay ta sẽ đi nhiều hơn

Nhưng mọi việc không hề như con nghĩ.

⁵⁵ Trước khi đến trên kia, con sẽ thấy

Mặt trời quay về, giờ bị núi che

Nên thân con chẳng ngăn tia nắng nữa.

⁵⁸ Con xem kìa, phía trước một âm hồn

Đang ngồi nhìn ta, một mình đơn độc

Ta sẽ hỏi con đường đi ngắn hơn”.

⁶¹ Ôi linh hồn Lômbácđa đáng kính

Vẻ coi khinh và kiêu hãnh ngập tràn

Hồn quay lại, ánh nhìn rất ngạo mạn.

⁶⁴ Không hề nói một lời, dù nhỏ nhẹ

Chỉ để cho chúng tôi đến và nhìn

Theo cung cách chúa sơn lâm đang nghỉ.

⁶⁷ Viếcghiliô lại gần và khẩn cầu

Mong được chỉ con đường đi tốt nhất

Nhưng câu hỏi này hồn không trả lời.

⁷⁰ Mà chỉ hỏi về cuộc đời, quê quán

Thầy của tôi vừa thốt lên: Mantua…

Thì lúc này hồn tĩnh tâm, nhập định.

⁷³ Bỗng đứng dậy, lao về phía chúng tôi

Và hai người ôm lấy nhau thân thiết

“Ôi, người Mantua, tôi là Xoócđenlô”.

⁷⁶ Than ôi, nước Italia nô lệ

Con tàu không người lái giữa bão giông

Đâu còn bà hoàng, chỉ là quán trọ.

⁷⁹ Chỉ vừa mới nghe đến tên quê hương

Âm hồn kia đã vội vàng náo nức

Nồng nhiệt đón chào người bạn đồng hương.

⁸² Nhưng quê hương giờ không ngớt chiến tranh

Những người còn sống với nhau cắn xé

Người chết chen chúc cùng một hố chôn.

⁸⁵ Đất nước khổ đau, hãy dọc bờ sông

Và bờ biển của người mà suy ngẫm

Có nơi đâu dân được sống thanh bình?

⁸⁸ Jutxtinianô sửa lại dây cương

Để làm gì, khi yên còn bỏ trống

Thà không làm còn đỡ hổ thẹn hơn.

⁹¹ Hỡi những người mà lẽ ra sùng đạo

Để cho Xêda yên vị trên ngôi

Nếu các người biết nghe theo lời Chúa.

⁹⁴ Hãy xem con vật trở thành bất kham

Vì không được uốn nắn bằng đinh sắt

Từ ngày các người nắm lấy dây cương.

⁹⁷ Ô Anbéctô người Đức, ông đã buông

Con vật đó, giờ nó thành bất trị

Đáng lẽ ra ông phải cưỡi lên yên.

¹⁰⁰ Xin vì sao giáng xuống giống nòi ngươi

Và tiến hành sự phân minh phán xét

Kẻ thừa kế ngươi phải sợ muôn đời.

¹⁰³ Bố con ngươi làm sao chấp nhận nổi

Công viên Đế quốc trở nên hoang tàn

Khi thói tham tiền vẫn còn giữ đấy.

¹⁰⁶ Hãy xem bọn Môngtécki, Cáppenlétti

Bọn Mônanđi và Philíppétki nữa

Bọn thì run sợ, bọn thì khóc than.

¹⁰⁹ Đến mà xem bọn tôi tớ của ngươi

Đang sống trong vết thương và bạo lực

Xem Xantaphiô trong cảnh đọa đày.

¹¹² Hãy đến mà xem thành phố Rôma

Đang góa bụa, cô đơn và than khóc:

“Xêda của ta, sao giã từ ta?”

¹¹⁵ Hãy đến mà xem người ta yêu thương

Và nếu không thương hại thì hãy đến

Dù hổ danh vì bệnh tật của mình.

¹¹⁸ Nếu tôi dám, hỡi Giôvê tối cao

Vì chúng tôi, Người chịu đinh thập ác

Còn giờ đây mắt người hướng nơi nào?

¹²¹ Hay là trong sâu thẳm sự diệu kỳ

Người đang chuẩn bị điều gì tốt đẹp

Mà chúng tôi không hiểu được điều kia?

¹²⁴ Cái đô thành nước Ý đang sôi lên

Và đầy rẫy quân tham tàn, bạo ngược

Người bất kỳ vào đó cũng Mácxen!

¹²⁷ Nhưng Phirenze của ta, người yên ổn

Những điều này người chẳng hề bận tâm

Vì dân chúng của người rất cố gắng.

¹³⁰ Nhiều người ôm lòng chính trực trong tim

Phóng ra chậm để lời không chệch hướng

Nhưng dân của người miệng lưỡi rất nhanh.

¹³³ Nhiều người từ chối các chức vụ công

Nhưng dân của người thì rất sốt sắng

Người không ai gọi: “Tôi rất sẵn sàng!”

¹³⁶ Vậy hãy vui lên, vì người có đủ

Giàu có, lý trí và cả thanh bình

Nếu ta đúng thì mọi điều hiện rõ.

¹³⁹ Athena và Lasêđêmôna đã từng

Đặt ra pháp luật từ thời cổ đại

Nhưng so với người thì họ không bằng.

¹⁴² Người tạo ra những pháp luật tinh thông

Giữa tháng mười chỉ vừa đem áp dụng

Đến trung tuần tháng mười một không còn.

¹⁴⁵ Biết bao lần người đã thay đổi tiền

Thay luật pháp, nghi lễ và tập tục

Và đổi mới tất cả các thành viên.

¹⁴⁸ Hãy nhớ lại, dù chỉ một phút giây

Người bây giờ giống như kẻ tàn phế

Nằm trên đệm lông mà ngủ được đâu

¹⁵¹Cứ luôn phải trở mình vì đau nhói.

KHÚC VI

13-14. Aretin - tức Benincasa da Laterina, là một quan tòa bị Ghino di Tacco trả thù giết chết.

15. Người bên cạnh bị chết vì đuối nước - đây là Guccio dei Tarlati bị chết đuối ở sông Arno trong trận đánh chống phái Guelfi.

16. Federico Novello - con trai của Guido Novello, bá tước ở Casentino.

17. Chàng quê Pida - đây là Gano, con trai của Marzzucco degli Scornigiani ở Pisa.

19. Orso - con trai của bá tước Napoleone của dòng họ Alberti di Mangona.

22. Pier da Broccia - là thầy thuốc trong triều của vua Pháp, Louis XI và Philipe le Hardi.

30. Lời cầu nguyện có thể bẻ luật trời - đây là câu thơ của Virgilio (E., VI, 376).

61. Linh hồn Lômbácđa đáng kính - đây là Sordello, nhà thơ thế kỷ XIII viết bằng tiếng Provence.

88. Jutxtinianô sửa lại dây cương - ý nói việc biên soạn lại luật La Mã.

91-96. Hỡi những người mà lẽ ra sùng đạo - đoạn thơ này nói về việc Giáo hoàng La Mã lấn lướt sang cả chuyện đời, trái với lời của Chúa Giêsu đã dạy trong Phúc Âm: “Hãy trả cho Xêda cái gì của Xêda và trả cho Chúa Trời cái gì của Chúa” (Mathiơ, XXII, 21).

97. Anbéctô người Đức - tức Alberto I d'Asburgo (1255-1308, con trai của Rodolfo di Asburgo, được bầu làm Hoàng đế từ năm 1298 đến 1308.

104. Công viên Đế quốc - chỉ Italia.

106. Môngtécki, Cáppenlétti - hai dòng họ thù nghịch ở Verona mà câu “Chuyện tình Romeo và Giulietta” được nhà văn Matteo Bandello (1485-1561) kể lại đã trở thành cốt truyện cho William Shakepeare viết nên bi kịch “Romeo và Juliet” nổi tiếng thế giới.

107. Hai dòng họ Monaldi và Filippeschi ở Orvieto cũng tương tự.

111. Santafior - bá tước của dòng họ Aldobrandeschi chiếm cứ lãnh địa trong núi Amiata, đến năm 1300 đã phải cắt đất nhượng cho Siena.

126. Marcel - đây là Claudius Marcel, đối thủ không khoan nhượng của Cesare. Ở đây được dùng với nghĩa là đối thủ của chính quyền Hoàng đế.

139. Atene và Lacedemona - tức Athens và Sparta ở Hy Lạp cổ đại.