Dante - TĨNH THỔ - Khúc 22

KHÚC XXII

Lên tầng thứ sáu – Những kẻ tham ăn.

Vị thiên thần dẫn chúng tôi đi lên

Tầng thứ sáu, và xóa một vết khắc

Trên trán tôi, giờ đã ở sau lưng.

⁴ Những ai đã đạt được sự công bằng

Nhờ ham muốn thần gọi là sung sướng

Và những lời chỉ dừng ở “khát thèm”.

⁷ Tôi bây giờ cảm thấy nhẹ nhàng hơn

Các tầng đã qua, không hề thấy mệt

Tôi bước đi nhanh theo những linh hồn.

¹⁰ Viếcghiliô: “Một tình yêu cháy lên

Nhờ đức hạnh, sẽ gợi tình yêu khác

Và ngời sáng, dù với vẻ thẹn thùng.

¹³ Giôvênarê khi xuống chỗ chúng tôi

Ở vòng ngoài Địa ngục, cho tôi biết

Lòng ái mộ của anh đối với tôi.

¹⁶ Tình thân ái của tôi đối với anh

Hơn mức ở những người chưa quen biết

Nên chặng đường này giờ sẽ ngắn hơn.

¹⁹ Như với một người bạn, xin thứ lỗi

Vì quá tự do nên thiếu giữ gìn

Nếu đã là bạn bè, xin hãy nói.

²² Sao tính keo kiệt vẫn tìm được chỗ

Ở trong lòng anh, giữa bao khôn ngoan

Mà anh đã từng quan tâm luyện đủ?”

²⁵ Lời như thế khơi lên một nụ cười

Ở Xtaxiô, và ông ta nói:

“Những lời anh thật dễ chịu với tôi,

²⁸ Quả thực, đôi khi dấu hiệu bên ngoài

Lý do thực sự vẫn còn ẩn giấu

Do đó dẫn ta đến kết luận sai.

³¹ Trong câu hỏi một ý nghĩ hiện ra

Rằng anh cho tôi là thằng keo kiệt

Khi thấy tôi ở dưới tầng núi kia.

³⁴ Anh biết không, tôi xa lạ vô cùng

Với thói keo kiệt, và điều này đã

Khiến tôi bị phạt hàng nghìn tuần trăng.

³⁷ Và tôi đã không chịu tự sửa mình

Khi tôi hiểu ra điều anh đã viết.

Đầy phẫn nộ dành cho giống người trần.

⁴⁰ “Sự đói vàng thần thánh, sao không dẫn

Cái sự thèm ăn của giống người trần?”

Và tôi đi trong bóng đêm buồn thảm.

⁴³ Bây giờ tôi hiểu rằng: trong tiêu xài

Tôi là người đã vung tay quá trán

Tôi hối hận vì tội nọ, tội này.

⁴⁶ Biết bao kẻ hồi sinh mà ngu dốt

Không biết rằng tội này ở cuối đời

Nếu sám hối thì có thể rửa sạch.

⁴⁹ Và xin biết rằng là cái lỗi này

Đối lập trực tiếp với các lỗi khác

Thì ở đây, cùng lúc, bị tàn phai.

⁵² Cho nên tôi ở đây, với những người

Đang khóc vì lòng tham, để được sạch

Tội của tôi ngược lại với tội này”.

⁵⁵ “Anh ca ngợi những trận đánh dữ dội

Làm hai lần đau đớn Giôcátxta –

Người ca ngợi thơ điền viên hỏi vậy –

⁵⁸ Qua tập thơ do Cờliô gợi tứ

Thì hình như anh chưa có Đức tin

Mà thiếu Đức tin thì chưa hề đủ.

⁶¹ Mặt trời nào, đuốc nào, nếu đúng thế

Đã soi sáng cho anh, để về sau

Anh giương buồn để theo sau Ngư phủ?”

⁶⁴ Xtaxiô: “Anh là người đầu tiên

Gọi tôi đến Thi sơn uống suối mát

Người đầu tiên, sau Chúa, đã soi đường.

⁶⁷ Anh từng như người đi trong đêm tối

Mang theo mình ngọn đuốc ở sau lưng

Để soi đường cho người đi theo vậy.

⁷⁰ Khi anh nói: “Kỷ nguyên mới đổi thay

Công lý trở về từ người nguyên thủy

Giống nòi mới hạ xuống từ trời cao”.

⁷³ Nhờ anh tôi thành nhà thơ, tín đồ

Để anh thấy rõ hơn thứ tôi vẽ

Và màu sắc bàn tay tôi đã tô.

⁷⁶ Và đã thấm nhuần khắp cả thế gian

Đức tin chân chính được truyền bá bởi

Người đưa tin của Vương quốc vĩnh hằng.

⁷⁹ Những lời anh mà tôi vừa dẫn ra

Phù hợp với các nhà truyền đạo mới

Và tôi bắt đầu thăm viếng người ta.

⁸² Họ dần dần thành thánh đối với tôi

Nên khi Đômiđian ngược đãi họ

Trong tiếng họ khóc có nước mắt tôi.

⁸⁵ Trong những ngày còn sống trên mặt đất

Tôi giúp họ và những nghi thức nghiêm

Làm tôi coi thường những môn phái khác.

⁸⁸ Trước khi người Hy Lạp đến Têbê

Trong thơ ca tôi đã được rửa tội

Nhưng giấu việc tôi là một tín đồ.

⁹¹ Thời gian dài tỏ ra không có đạo

Điều này làm tôi hơn bốn trăm năm

Ở trong hàng rào của tầng thứ bốn.

⁹⁴ Nhưng anh đã vén lên bức màn che

Điều tốt lành mà tôi vừa nói đến

Xin hãy kể, khi còn nhiều thì giờ.

⁹⁷ Nhà thơ Têrenxiô, Varô

Sêsiliô và Pơlaotô nữa

Họ ở đâu, bị đày ải đâu giờ?”

¹⁰⁰ “Những người đó, Pécxiô và tôi

Và nhiều nữa, ở với người Hy Lạp

Mà Nàng thơ quí hơn bất cứ ai.

¹⁰³ Trong vòng thứ nhất của ngục tối mù

Chúng tôi thường bàn luận về ngọn núi

Nơi của những người nuôi dưỡng thơ ca.

¹⁰⁶ Ơripiđê, Antiphôtê và Ximônniđê

Agatônê và nhiều người khác nữa

Nổi tiếng giữa người Hy Lạp ngày xưa.

¹⁰⁹ Những người mà anh đã từng ca ngợi

Antigônê, Đêiphilê, Ácgia

Itxmênê vẫn buồn như ngày ấy.

¹¹² Người tìm ra suối Langiê cũng đó

Cô con gái của Tirêxia và Têti

Đêiđamia cùng với các bà chị”.

¹¹⁵ Và khi câu chuyện của họ lặng ngừng

Họ chăm chú nhìn xung quanh bốn phía

Thoát ra khỏi ràng buộc của cầu thang.

¹¹⁸ Bốn cô gái đầu của ngày hôm đó

Đã ở lại sau, còn cô thứ năm

Chiếu vào không gian ánh sáng chói lọi.

¹²¹ Khi đó người hướng dẫn của tôi nói:

“Tưởng cần quay vai phải ra phía bờ

Để như trước đây đi vòng quanh núi”.

¹²⁴ Ở đây kinh nghiệm là người dẫn đường

Và vì đồng thuận với hồn được chọn

Chúng tôi cứ thế tiếp tục đi lên.

¹²⁷ Hai người đi trước, còn tôi theo sau

Chăm chú lắng nghe hai người trò chuyện

Học được nhiều về nghệ thuật thi ca.

¹³⁰ Nhưng cuộc trò chuyện bỗng nhiên bị ngừng

Vì giữa đường xuất hiện một cây lớn

Chi chít quả và ngào ngạt hương thơm.

¹³³ Nếu cây tùng càng cao càng bé lại

Thì cây này càng thấp càng bé đi

Theo tôi đoán, để không ai trèo tới.

¹³⁶ Về phía đường chúng tôi đã bị ngăn

Có dòng nước tóe ra từ vách đá

Từ trên cao tưới xuống vòm lá xanh.

¹³⁹ Khi hai nhà thơ tiến lại gần cây

Từ vòm lá phát ra một giọng nói:

“Các ngươi không thể dùng được nước này”.

¹⁴² Rồi tiếp: “Đức Mẹ Maria nghĩ đến

Về việc dành riêng chỉ cho các người

Một bữa tối hậu hĩnh và trang trọng.

¹⁴⁵ Về thức uống thì phụ nữ La Mã

Chỉ cần nước lã, còn Đanienlô

Xem thường ăn uống, chỉ lo trí tuệ.

¹⁴⁸ Thuở sơ khai, thời tiết đẹp như vàng

Khiến quả sồi cũng thành ngon khi đói

Và khi khát mọi dòng suối đều ngon.

¹⁵¹ Mật ong, châu chấu từng là thức ăn

Nuôi Thánh Giăng trong những ngày sa mạc

Ông thật vĩ đại và thật vinh quang

¹⁵⁴ Như đã tôn vinh ở trong Kinh Thánh”.

KHÚC XXII

6. Khát thèm - trong nguyên bản “Sitiunt” bằng tiếng Latinh.

13. Giovenale - tức Decimo Giunio Giovenale (60 - 127), nhà thơ trào phúng La Mã, người cùng thời với Stazio.

22. Sao tính keo kiệt vẫn tìm được chỗ - hỏi vậy là tại vì Virgilio nghe Adriano V nói rằng ở tầng thứ năm, nơi Stazio ở, là những linh hồn đang làm sạch mình vì tội tham lam. Thực ra Stazio bị trừng phạt vì tội ngược lại: tội hoang phí, tiêu xài vung tay quá trán.

40-41. Sự đói vàng thần thánh - hai câu này Dante nói lại những lời thơ của Virgilio trong E., III, 56-57.

42. Đi trong bóng đêm buồn thảm - sự trừng phạt đối với thói keo kiệt và thói hoang phí ở Địa ngục (X, ĐN., VII).

55-56. Hai lần đau đớn Giôcátxta - Giocasta là mẹ của Eteocle và Polinice, hai người con được sinh ra từ một cuộc hôn nhân loạn luân, vì cùng tranh ngôi báu thành Tebe rồi giết nhau trước mặt mẹ. Chúng được đặt trên cùng một giàn thiêu nhưng lửa vẫn tách thành hai ngọn (X, ĐN., XXVI, 54).

57. Người ca ngợi thơ điền viên - Virgilio là tác giả của Bucolica.

58. Qua tập thơ do Cờliô gợi tứ - Cliò, nàng thơ mà Stazio gọi trong tập thơ Thébaide.

63. Theo sau Ngư phủ - tức Thánh Pietro trước đây từng là một ngư phủ.

65. Gọi tôi đến Thi sơn uống suối mát - Parnaso, ngọn núi ở Hy Lạp, nơi có dòng suối mát Castalian gợi cảm hứng.

70-72. Giống nòi mới hạ xuống từ trời cao - Stazio dẫn những câu thơ nổi tiếng của Virgilio trong Bucolica tiên tri về sự ra đời của Giêsu.

83. Khi Đômiđian ngược đãi họ - Domizian, Hoàng đế La Mã từ năm 81 đến năm 96 đã đàn áp những tín đồ Thiên Chúa giáo.

97-98. Terenzio, Cecilio, Plauto, Varro - những nhà thơ trào phúng và trữ tình La Mã.

100-101. Persio - nhà thơ trào phúng La Mã. Người Hy Lạp là Homer.

104. Chúng tôi thường bàn luận về ngọn núi - tức Thi Sơn, nơi có những Nàng thơ, những người nuôi dưỡng thơ ca.

106-107. Euripide, Antifonte, Simonide, Agatone - những nhà thơ bi kịch và trữ tình Hy Lạp cổ đại.

110-114. Những người mà anh đã từng ca ngợi - Antigone, Deifile, Argia, Ismene, Isifile, Tiresia, Teti, Deidamia. Virgilio nêu tên một loạt những nhân vật trong tác phẩm của Stazio.

118-120. Bốn cô gái đầu của ngày - tức bốn giờ đầu của ngày (6 đến 10 giờ sáng). Cô thứ năm, sau đó, lái xe mặt trời.

141. Các ngươi không thể dùng được nước này - những lời này dùng để nói với những hồn tham lam.