Dante - TĨNH THỔ - Khúc 5

KHÚC V

Tầng thứ hai của tiền Tĩnh thổ – Những kẻ lười biếng chết vì bạo lực.

Tôi ngoan ngoãn cất bước theo Thầy tôi

Rời khỏi những âm hồn, về phía trước

Khi phía sau có người chỉ ngón tay.

⁴ Và kêu lên: “Xem kìa, những tia sáng

Của mặt trời không xuyên thấu người kia

Anh ta có vẻ như người còn sống”.

⁷ Tôi hướng ánh mắt về phía những lời

Thấy vẻ ngạc nhiên trong từng đôi mắt

Chỉ mình tôi chặn ánh nắng mặt trời.

¹⁰ “Tại vì sao tâm trí con bối rối

Và bước chân chậm lại? – Thầy hỏi tôi –

Con quan tâm làm gì lời vừa nói.

¹³ Đi theo ta, cứ mặc lời họ nói

Như một ngọn tháp bền vững muôn đời

Không sụp đổ bao giờ, dù gió thổi.

¹⁶ Con người mà luôn từ ý tưởng này

Sinh ý khác, sẽ rời xa mục đích

Đi lối này lại đổi lối khác ngay”.

¹⁹ Biết nói gì, nếu không xin lỗi chứ

“Con đi đây” – tôi nói – đỏ mặt mày

Và điều này đáng được Thầy tha thứ.

²² Trong lúc đó, khi ngang qua sườn dốc

Chúng tôi nhận ra có một đám đông

“Cầu Chúa xót thương” – những lời họ hát.

²⁵ Nhưng khi họ thấy rằng tôi cản được

Tia nắng mặt trời bằng thân xác mình

Thì tiếng “Ô” kéo dài ngay lập tức.

²⁸ Có hai người, có vẻ như sứ giả

Chạy đến và hỏi: “Các ông là ai

Số phận nào dẫn các ông đến chứ?”

³¹ Thầy tôi đáp: “Câu trả lời sẵn sàng

Để các anh báo những người còn lại

Rằng người này còn sống ở trần gian.

³⁴ Nếu sự ngạc nhiên chỉ vì cái bóng

Thì tôi nghĩ: câu trả lời rõ ràng

Hay chào đón anh ta, thì cũng đúng”.

³⁷ Chưa bao giờ tôi thấy trong hoàng hôn

Nước bốc hơi trong bầu trời tháng tám

Chúng bay rất nhanh dưới bầu trời quang.

⁴⁰ Nhanh như những âm hồn này đang chạy

Chúng chạy đi chạy lại, những âm hồn

Như một đội kỵ binh phi nước đại.

⁴³ “Đám đông vội chen về phía chúng ta

Họ đến để hỏi con – Nhà thơ nói –

Cứ đi đi, vừa đi lại vừa nghe”.

⁴⁶ “Hỡi linh hồn đang đi tìm hạnh phúc

Với hình hài có được tự lúc sinh –

Họ kêu lên – hãy chậm chân một chút.

⁴⁹ Có thể là anh đã biết chúng tôi

Để khi về dưới kia đem tin tức

Xin hãy nghe, đừng vội vã như vầy!

⁵² Tất cả chúng tôi, những kẻ chết rồi

Những kẻ lầm lỗi đến giây phút cuối

Khi mặt trời của Chúa đã sáng soi.

⁵⁵ Chúng tôi ăn năn và xin tha thứ

Rời bỏ cuộc đời trong sự chở che

Chúng tôi khát khao được nhìn thấy Chúa.

⁵⁸ Tôi đáp lời: “Không có ai tôi quen

Và điều này làm các anh vui sướng

Còn tôi sẽ theo sức lực của mình

⁶¹ Sẽ làm những gì các anh mong muốn

Từ thế giới này sang thế giới kia

Theo chân thầy, vượt những gì ngăn cản”.

⁶⁴ Một hồn nói: “Anh không cần phải thề

Mà chúng tôi đều tin vào lòng tốt

Chỉ mong anh thực hiện những lời kia.

⁶⁷ Tôi, đầu tiên, xin bày tỏ đôi lời

Và khẩn cầu anh, nếu như có đến

Vùng Romanha và lãnh địa Cáclô

⁷⁰ Thì xin mời những người ở Phanô

Hãy hướng bầu trời, cho tôi, cầu nguyện

Để tôi rửa sạch tội lỗi nặng nề.

⁷³ Tôi sinh ở đó, nhưng vết thương sâu

Làm chảy máu, nơi hồn tôi đã sống

Khiến tôi đến nơi bọn Antênôri.

⁷⁶ Tôi tưởng đó là nơi an toàn nhất

Nhưng Étxti sai người giết tôi

Nó thù tôi nhiều hơn là luật pháp.

⁷⁹ Giá khi đó tôi chạy về Mira

Giá ở Ôriacô chúng không đuổi kịp

Thì tôi còn thở như anh bây giờ.

⁸² Nhưng đầm sâu, nơi cây con ẩn giấu

Làm vướng chân, tôi ngã xuống bùn lầy

Rồi tôi thấy mình nằm trong vũng máu”.

⁸⁵ Linh hồn khác: “Mong sao điều mong muốn

Giúp cho người trèo được lên núi cao

Lên đó sẽ biết được niềm hy vọng.

⁸⁸ Tôi là Bôngcôngtê ở Môngtêphentờrô

Nàng Giôvanna và người thân quên hết

Tôi phải cúi đi giữa đám người này”.

⁹¹ “Số phận nào – tôi đã nói với anh –

Đưa anh xa Cămpanđinô như thế

Đến nỗi giờ đây không có mộ phần”.

⁹⁴ “Than ôi, dưới chân đồi Caxentinô

Nơi có sông Áckianô vẫn chảy

Từ dãy Apenninô, phía trên Écmô.

⁹⁷ Con sông bây giờ đã không còn tên

Tôi chạy trốn, bị đâm vào cổ họng

Khi chạy đi máu rắc khắp cánh đồng.

¹⁰⁰ Mắt tôi mù và không còn nói được

Tôi ngã xuống, kêu Mẹ Maria

Và xác tôi vẫn còn nằm trên đất.

¹⁰³ Tôi mong anh nói lại với người đời

Thiên thần Chúa mang tôi, và quỉ sứ

Địa ngục kêu: “Sao tước đoạt của tôi!

¹⁰⁶ Ngươi mang đi phần muôn đời của nó

Bằng nước mắt đã tước nó của tôi

Nhưng phần khác phải để cho tôi chứ”.

¹⁰⁹ Anh hẳn biết, hơi ẩm giữa không trung

Khi chúng bay lên cao và gặp lạnh

Lại biến thành nước theo một qui trình.

¹¹² Trí thông minh cùng với tâm địa xấu

Thì chỉ làm điều ác độc mà thôi

Trên mặt đất quỉ vần mây chuyển gió.

¹¹⁵ Từ Pơratômanhô đến núi cao

Nó phủ sương mù khi ngày đã tắt

Khiến bầu trời nặng trĩu, tối âm u.

¹¹⁸ Không khí dày đặc liền chuyển thành nước

Mưa trút xuống, nước đầy khắp mọi nơi

Mặt đất cũng không thể nào thấm kịp.

¹²¹ Rồi những dòng nước chảy vào sông nhỏ

Bao sông nhỏ hướng sông lớn đổ vào

Không có gì cản được qui trình đó.

¹²⁴ Sông Áckianô, ở điểm hợp lưu

Tìm thấy thi thể của tôi giá lạnh

Ném vào Ácnô, thập tự cũng rơi.

¹²⁷ Khi nỗi đau khổ chẳng thắng được tôi

Thi thể tôi theo sông chìm xuống đáy

Và bị cát sỏi bao phủ muôn đời”.

¹³⁰ “Sau này người quay trở lại trần gian –

Một linh hồn thứ ba, sau đấy tiếp –

Sẽ nghỉ ngơi, quên đi những nhọc nhằn.

¹³³ Xin nhớ đến tôi, tôi là Pia

Sống ở Xiêna, ở Marema tôi chết

Người xin cưới tôi, hẳn sẽ nhận ra

¹³⁶ Người đã trao nhẫn ngọc làm lễ vật”.

CHÚ THÍCH

Chữ viết tắt:

 X. – xem

ĐN., – Địa ngục
TT., – Tĩnh thổ
TĐ., – Thiên đường
E., – Eneide (tác phẩm của Virgilio)
M., – Metamorphoses (tác phẩm của Ovidio)

Riêng Kinh Thánh là tác phẩm được Dante sử dụng nhiều điển tích nhất và có tần số xuất hiện nhiều nhất trong phần chú thích nhưng rất tiếc không thể viết tắt được cho 66 cuốn của Kinh Thánh vì các bản Kinh Thánh tiếng Việt mỗi bản phiên âm một kiểu nên chúng tôi đề tên đầy đủ của cuốn đó (xem phần ví dụ).
Ngoài ra, một số tác giả được Dante sử dụng chỉ vài ba lần thì chúng tôi ghi cả tên tác giả và tác phẩm ở phần chú thích mở ngoặc.

Một số ví dụ:
(X, TĐ, XXII, 139-140) – Xem Thiên đường, Khúc XXII, câu 139-140.
(Ét Ra, I, 9-11) – Xem quyển Ét Ra (Cựu ước), chương I, câu 9-11.
(Giăng, XX, 3-5) – Xem quyển Giăng (Tân ước), chương XX, câu 3-5.
(M., VII, 100-143) – Xem Metamorphoses, quyển VII, câu 100-143.
(E., VI, 679-694) – Xem Eneide, quyển VI, câu 679-694.
Lucano, “Pharsalia”

Stazio, “Tebaide”

KHÚC V

24. Cầu Chúa xót thương - câu này trong nguyên bản “Mzserere” bằng tiếng Latinh.

64-84. Một hồn… - đây là Iacopo del Cassero, tổng trấn Bologna. Năm 1298 được bầu làm tổng trấn Milano, một địa vị mà Azzo VIII d’ Este, lãnh chúa Ferrara, vốn thù nghịch với Cassero, thèm muốn. Cassero đã rất cẩn thận khi trên đường đi đến nhiệm sở mới nhưng vẫn bị phục kích và giết chết ở Oriaco.

69. Lãnh địa Cáclô - tức Charles d' Anjou đang cai quản vùng Marche.

75. Bọn Antenori - là những chiến binh Tơ roa. Thành phố Padova được coi là do một trong những người này lập nên.

79. Mira - một thị trấn ở giữa Oriaco và Padova.

88. Bonconte da Montefeltro - là con trai của Bá tước Guido de Montefeltro, thủ lĩnh phái Ghibellini bị chết trong trận Campaldino năm 1289.

89. Nàng Giovanna - góa phụ của Bonconte.

97. Con sông bây giờ đã không còn tên - nghĩa là nơi sông Archiano đổ vào sông Arno thì nó không còn tên nữa.

106-108. Phần muôn đời... phần khác - nghĩa là linh hồn (phần muôn đời) của Bonconte được thiên thần mang đi lên Thiên đường bằng nước mắt hối hận, còn quỉ sứ quyết định giành lại phần khác (nghĩa là phần xác của Bonconte).

133. Tôi là Pia - Pia dei Tolomei ở Siena kết hôn với Nello dei Pannocchieschi bị chồng giết rồi ném qua cửa sổ pháo đài ở Pietra ở Maremma vì ghen tuông.