Dante - TĨNH THỔ - Khúc 11

KHÚC XI

Tĩnh thổ – Tầng núi thứ nhất (tiếp theo).

Đức Chúa Cha đang ngự ở trên trời

Ở nơi đó Chúa Cha đang ban phước

Cho những sáng tạo đầu tiên của Người.

⁴ Cầu cho tên Người, quyền lực của Người

Được mọi con dân quì xuống ca ngợi

Và biết ơn hồn thơm ngát của Người.

⁷ Cầu cho bình an Vương quốc của Người

Mà với chúng con – tự đi đến đó

Trí tuệ nào cũng đành chịu bó tay.

¹⁰ Những thiên thần vì Người mà hy sinh

Mọi ham muốn, “Osanna” họ hát

Những lời kia cũng có ở người trần.

¹³ Xin cho chúng con đồ ăn đủ ngày

Mà thiếu nó, trên con đường khó nhọc

Càng cố tiến lên thì lại càng lùi.

¹⁶ Chúng con bỏ qua những gì chịu đựng

Và xin Người tha thứ cho chúng con

Những lỗi lầm, không cần xem công trạng.

¹⁹ Sức lực chúng con vốn là yếu đuối

Xin đừng bắt tranh đấu với kẻ thù

Xin giải thoát khỏi những điều như vậy.

²² Chúa kính yêu, lời cầu xin cuối cùng

Không phải cho chúng con, mà những kẻ

Hãy còn ở lại đằng sau chúng con”.

²⁵ Những âm hồn vừa đi vừa cầu phúc

Cho chính họ và cho cả chúng ta

Họ mơ màng trong khi vai vẫn vác.

²⁸ Rã rời, mệt mỏi, họ đi vòng quanh

Trên tầng thứ nhất, bước chân chầm chậm

Gột rửa mình khỏi bụi bặm trần gian.

³¹ Ở trên kia họ cầu nguyện cho mình

Thì ở đây ta làm gì cho họ

Lòng ước mong có gốc rễ tốt lành.

³⁴ Phải giúp họ rửa những vết bẩn này

Mang lên từ đây, để rồi thanh sạch

Để được lên quĩ đạo các vì sao.

³⁷ “Cầu mong cho công lý và tình thương

Giúp các người lập tức giương thẳng cánh

Bay lên cao, theo ý nguyện tốt lành.

⁴⁰ Hãy chỉ chúng tôi con đường ngắn nhất

Để đi lên. Bởi đây có nhiều đường

Hãy chỉ chúng tôi con đường dễ nhất.

⁴³ Bởi người bạn đường của tôi vốn nặng

Vì vẫn còn mang xương thịt Ađam

Nên rất khó khó, mặc dù rất muốn”.

⁴⁶ Những lời mà một âm hồn vừa nói

Trả lời cho câu hỏi của Thầy tôi

Tôi không biết được nó từ đâu tới.

⁴⁹ Lời thế này: “Đi theo mé bên phải

Cùng chúng tôi, rồi sẽ thấy lối đi

Người đang sống có thể trèo được đấy.

⁵² Giờ tôi bị tảng đá này ngăn cản

Nó đang đè lên cái cổ của tôi

Là tôi bước đi phải cúi mặt xuống.

⁵⁵ Nhưng anh bạn đang sống không xưng danh

Nếu nhìn lên dược, có lẽ tôi biết

Gánh nặng này xin hãy rủ lòng thương.

⁵⁸ Tôi là người Latinh, còn cha tôi

Guygờlienmô Anđôbờranđétcô bá tước

Liệu tên ông các người có từng nghe?

⁶¹ Dòng máu cao quý, sự nghiệp vinh quang

Của tổ tiên đã làm tôi kiêu ngạo

Làm tôi quên nghĩ đến bà mẹ chung.

⁶⁴ Tôi đã khinh bỉ tất cả người ta

Tôi đã chết, người Xiêna đều biết

Cả bọn trẻ ở Campanhaticô.

⁶⁷ Tôi là Ômbéctô, tính kiêu ngạo của tôi

Không chỉ hại tôi mà còn lôi kéo

Những người thân thích vào cảnh khổ đau.

⁷⁰ Vì lỗi lầm mà tôi mang khối nặng

Cho vừa lòng Chúa tôi làm cái điều

Với người chết, rằng đã khinh người sống”.

⁷³ Tôi cúi đầu và tôi vẫn lắng nghe

Có một người – không phải người đang nói –

Đang oằn lưng dưới khối đá nặng đè.

⁷⁶ Anh ta nhìn, nhận ra, gọi tôi tới

Hai mắt anh ta chăm chú nhìn tôi

Nhưng vẫn khom mình đi trong đoàn ấy.

⁷⁹ Tôi nói: “Anh có phải Ôđêrixê

Danh tiếng của Agốpbiô nhờ tài nghệ

Gọi là nghệ thuật trang trí ở Paris?”

⁸² “Không, Phờrăngcô người Bôlônha

Vẽ hay hơn, danh dự cho anh ấy

Còn với tôi, thực ra đã hết thời.

⁸⁵ Nếu tôi sống thì anh ta chẳng được

Người ta khen, bởi tôi luôn khát khao

Và luôn mong được làm người thứ nhất.

⁸⁸ Vì chuyện đó tôi trả nợ ở đây

Tôi cũng không gọi lòng thương của Chúa

Nếu lầm lỗi – đã không ở nơi này.

⁹¹ Ôi, sự dối gian của sức mạnh con người

Màu xanh đỉnh cao sao mà ngắn thế

Thời thoái trào vội vàng đến để thay.

⁹⁴ Ximabuê tưởng rằng trong hội họa

Mình là nhất, nhưng xuất hiện Giôttô

Đã làm cho lu mờ danh tiếng đó.

⁹⁷ Sau Guiđô, Guiđô mới hay hơn

Vinh quang hơn nhưng mà rồi có kẻ

Đã ra đời hạ bệ cả hai ông.

¹⁰⁰ Dư luận người đời chỉ như gió thổi

Khi đến phía này, khi đến phía kia

Đổi thay con đường, đổi thay tên tuổi.

¹⁰³ Liệu ai còn giữ được tiếng tăm không

Ai người rời bỏ thân hình già cỗi

Ai người chỉ quen cơm áo gạo tiền.

¹⁰⁶ Một nghìn năm đem so với vĩnh hằng

Thì chẳng khác gì so với chớp mắt

Ở gần nơi bầu trời sao quay vòng.

¹⁰⁹ Người đi trước tôi đang lê từng bước

Vùng Tôxcan xưa vang dội tên anh

Nay chỉ Xiêna may còn nghe được.

¹¹² Anh ta từng làm lãnh chúa ở đó

Cơn hỗn loạn Fiôrentina bị đập tan

Lúc đó kiêu kỳ, nay thì quá tệ.

¹¹⁵ Màu của vinh quang là màu lá cỏ

Nó đến, nó đi rồi nó phai tàn

Bởi chính kẻ làm tốt tươi cho nó”.

¹¹⁸ Tôi nói: “Những lời chân thật của anh

Gợi cho tôi sự khiêm nhường tốt đẹp

Nhưng kẻ anh vừa nói đến là ai?”

¹²¹ “Đấy là Pờrôvenxan Xanvani

Anh ta đang ở đây và tự phụ

Là đã nắm toàn Xiêna trong tay.

¹²⁴ Anh ta đi mang số phận của mình

Còn tiền của thì phải đành để lại

Cho những ai may mắn trên thế gian”.

¹²⁷ Tôi nói: “Nhưng nếu như linh hồn nào

Cũng cuối đời mới ăn năn hối hận

Thì ở bên dưới, chứ sao lên đây?

¹³⁰Cho anh ta không có ai cầu nguyện

Mà hạn cuộc đời có lặp lại đâu

Thì làm sao qua được điều cấm đoán?”

¹³³ “Khi anh ta đang đủ đầy danh tiếng –

Linh hồn nói – thì ở trên quảng trường

Cămpô ở Xiêna, bất chấp điều tiếng.

¹³⁶ Để kéo người bạn ra khỏi hình phạt

Đang thụ án trong nhà tù Cáclô

Anh ta run từng đường gân thớ thịt.

¹³⁹ Tôi hiểu lời tôi đã không rõ ràng

Nhưng chẳng lâu nữa anh sẽ hiểu được

Láng giềng của anh sẽ phạm lỗi lầm

¹⁴² Nhờ điều này anh ta qua được chốt”.

KHÚC XI

11. Osanna - là một từ Do Thái có nghĩa là hãy cứu, hãy giữ, thường được hô lên trong khi cầu nguyện.

13. Xin cho chúng con đồ ăn đủ ngày - lời cầu nguyện mà chúa Giêsu dạy trong Phúc Âm Mathiơ.

58-69. Tôi là người Latinh - đây là Omberto Aldobrandeschi, con trai của Guiglielmo, một dòng họ quí tộc ở Toscana.

79-82. Oderisi da Gubbio - họa sĩ tiểu họa và trang trí nổi tiếng trong thời của mình (chết năm 1299). Franco Bolognese cũng là người như vậy.

94-95. Cimabue - họa sĩ người Firenze (1240-1302). Cimabue là thầy của Giotto (1266-1337).

97. Guiđô mới hay hơn - đây là Guido Cavalcanti, bạn của Dante.

109. Người đi trước tôi - đây là Provenzano Savani, thủ lĩnh phái Ghibellini của Toscana. Sau khi phái Guelfi chiếm được Siena ông bị bắt, bị cắt cổ, dinh cơ bị đốt và danh tiếng bị xóa trong dân chúng.

133-142. Một người bạn của Provenzano bị Charles d' Anjou bắt giam vào ngục và đòi tiền chuộc, khi đó Provenzano vốn rất kiêu hãnh đã hạ mình ngồi trên quảng trường Campo để xin dân chúng cho đủ số tiền để chuộc bạn. Và người bạn được chuộc ra. “Nhờ điều này mà anh ta qua được chốt”, nghĩa là Provenzano qua được cửa để vào Tĩnh thổ do việc nghĩa mà anh ta đã làm.