Dante - TĨNH THỔ - Khúc 13

KHÚC XIII

Tầng núi thứ hai – Những kẻ đố kị.

Chúng tôi đã lên đến bậc cuối cùng

Và ngọn núi thứ hai lại được sửa

Ai đi lên sẽ trút được lỗi lầm.

⁴ Ở đây lại một tầng núi bao quanh

Ôm lấy ngọn núi giống tầng thứ nhất

Chỉ khác là vòng cung uốn gấp hơn.

⁷ Không có tranh hay chạm khắc gì cả

Cả mép đường và mặt đường đều trơn

Và chỉ một màu xám nhạt của đá.

¹⁰ “Đợi ai dẫn đường cho chúng ta đây –

Thầy tôi nói – sợ rằng sự lựa chọn

Sẽ gây nên sự chậm trễ quá lâu”.

¹³ Rồi Thầy nhìn chăm chắm lên mặt trời

Sau đó Thầy xoay người sang sườn phải

Để cả sườn trái của Thầy quay theo.

¹⁶ Ôi ánh sáng dịu dàng, vì tin Người

Chúng tôi đã đi vào con đường mới

Xin hãy dẫn dắt chúng tôi ở đây.

¹⁹ Người sưởi ấm và chiếu sáng thế gian

Nếu không dẫn chúng tôi theo cách khác

Chúng tôi nhìn thấy Người chỉ một mình.

²² Khoảng cách người ta tính là một dặm

Chúng tôi đi qua không cảm thấy xa

Vì thấy nhẹ nhàng do lòng ước muốn.

²⁵ Có những hồn bay về phía chúng tôi

Không thấy gì, chỉ nghe lời nhã nhặn

Gọi tất cả đến dạ hội tình yêu.

²⁸ Tiếng nói thứ nhất, đâu đây rất gần

Lướt qua khi bay: “Không còn rượu nữa!”

Rồi còn lặp lại không chỉ một lần.

³¹ Và chúng tôi vẫn không ngừng lắng nghe

“Ta là Ôrétê” – một tiếng khác nói

Kêu lên thế rồi lại bay ngang qua.

³⁴ “Những tiếng đó là gì vậy, Thầy ơi?”

Tôi hỏi thế và tiếng thứ ba nói:

“Hãy yêu kẻ làm điều ác cho người”.

³⁷ Và Thầy của tôi giải thích thế này:

“Vòng này là đánh vào tội đố kị

Nên ngọn roi được kết bằng tình yêu.

⁴⁰ Những cái hãm nói bằng lời ngược lại

Trước khi đến cửa tha thứ tội này

Những lời kia đến tai con, bay tới.

⁴³ Nhưng con hãy hướng nhìn lên không trung

Con sẽ thấy những người ngồi trước mặt

Tất cả đều vào vách đá dựa lưng”.

⁴⁶ Tôi liền mở mắt nhìn về phía đó

Những linh hồn mặc áo choàng giản đơn

Màu của trang phục họ là màu đá.

⁴⁹ Khi đến gần, nghe lời cầu Đức Mẹ

Lời họ cầu: “Xin hãy cứu chúng con”

Mikenlê, Pietờrô và nhiều chư vị…

⁵² Liệu có ai đang sống trên mặt đất

Chứng kiến điều xảy ra trước mặt tôi

Dù cứng rắn cũng mủi lòng thương xót.

⁵⁵ Khi tôi đã tới khá gần họ hơn

Và nhìn rõ ràng công việc của họ

Nỗi đau thương khiến nước mắt trào dâng.

⁵⁸ Hình như họ mặc áo lông thô ráp

Và người này lấy vai đỡ người kia

Tất cả họ đều tựa vào vách đá.

⁶¹ Giống như những người mù thiếu đủ thứ

Phải đi xin ăn ở những nhà thờ

Người này tựa vào người kia như thế.

⁶⁴ Để khơi ở người ta lòng trắc ẩn

Họ van xin không chỉ bằng âm thanh

Mà cử chỉ cũng xúc động không kém.

⁶⁷ Cũng như mặt trời đối với người mù

Đối với những linh hồn tôi nói đến

Ánh sáng mặt trời cũng chẳng ích gì.

⁷⁰ Một sợi thép khâu mắt theo đường viền

Như người ta làm với loài chim cắt

Loài chim hoang dã không chịu đậu yên.

⁷³ Tôi không muốn nói điều chi xúc phạm

Khi tôi thấy họ, họ chẳng thấy tôi

Nên tôi quay lại với người cố vấn.

⁷⁶ Thầy rất hiểu ý nghĩa sự im lặng

Không đợi tôi hỏi, Thầy nói với tôi

“Hãy hỏi họ, nhưng rõ ràng, ngắn gọn”.

⁷⁹ Viếcghiliô theo sườn núi cao

Nơi người ta dễ dàng bị ngã xuống

Vì ở đây không hề có bờ rào.

⁸² Ở phía kia, những linh hồn sùng đạo

Qua đường khâu khủng khiếp thép xuyên qua

Nước mắt ứa ra chảy ướt cả má.

⁸⁵ Hướng về họ, tôi nói, khi dừng lại:

“Những linh hồn thấy ánh sáng của trời

Ai mà chẳng mong điều ân huệ ấy.

⁸⁸ Ân huệ Chúa sẽ xua tan bọt bẩn

Trong lương tâm của các vị, để rồi

Con sông ký ức trở nên trong sáng.

⁹¹ Trong các người có không một hồn thân

Hồn Latinh, thì tôi rất vui sướng

Giúp cho hồn mà tôi được làm quen”.

⁹⁴ “Hỡi người anh em, quê hương thì chỉ

Một mà thôi – là thành phố vĩnh hằng

Ý anh hỏi linh hồn từ nước Ý?”

⁹⁷ Tôi cảm thấy câu trả lời xa xăm

So với nơi tôi và Thầy đang đứng

Để nghe rõ hơn tôi tiến lại gần.

¹⁰⁰ Trong số họ có một hồn đang chờ

Và nếu có ai hỏi: “Điều gì thế?”

Thì hất cằm lên như một người mù.

¹⁰³ “Hỡi linh hồn đã lên được nơi này

Xin cho biết quí danh và quê quán

Nếu anh là người đã trả lời tôi”.

¹⁰⁶ “Tôi là người Xiêna – anh đáp –

Cuộc đời tội lỗi, như những người này

Tôi gọi Chúa để Người cho tôi biết.

¹⁰⁹ Tôi không khôn, dù tên: Xapia

Thành công của mình tôi không vui sướng

Mà chỉ vui với bất hạnh người ta.

¹¹² Anh tự xét, có thành thật lời tôi

Quả là điên mà đi nói như vậy

Vào cái lúc bóng xế của cuộc đời.

¹¹⁵ Những đồng hương của tôi ở Cônlê

Sắp rơi vào tay kẻ thù, khi đó

Tôi cầu cho họ điều như ý Ngài.

¹¹⁸ Họ bị đánh bại, không còn người nào

Để mà tháo chạy, còn tôi khi đó

Một niềm vui không biết để vào đâu.

¹²¹ Tôi ngẩng lên trời, nét mặt can đảm

Gọi: “Chúa Trời, ta chẳng sợ gì ngươi”

Giống con chim hét làm lúc gió lặng.

¹²⁴ Vào cuối đời, trong im lặng đau buồn

Tôi nhờ đến Chúa nhưng điều sám hối

Chưa kết thúc, giờ tôi vẫn còn mang.

¹²⁷ Pie Péttinaiô đã giúp đỡ tôi

Những lời cầu nguyện của ông thần thánh

Và nhân ái với kẻ bất hạnh này.

¹³⁰ Nhưng anh là ai mà lại đi hỏi

Về số phận tôi mà mắt vẫn nhìn

Và vẫn thở đều đều trong khi nói?”

¹³³ Tôi nói: “Mắt tôi cũng từng bị mất

Vì tội đó kị nhưng mà không lâu

Từng chau mày với thành công người khác.

¹³⁶ Một nỗi sợ đã xáo động hồn tôi

Bởi những hình phạt ở tầng bên dưới

Gánh nặng đó giờ vẫn đè lên tôi”.

¹³⁹ Linh hồn tiếp: “Nhưng ai dẫn dắt ngươi

Đi đến đây và còn mong được đến”

“Người dẫn tôi im lặng – tôi trả lời –

¹⁴² Tôi còn sống, anh muốn gì cho anh

Cứ yêu cầu, hỡi linh hồn được chọn

Tôi sẽ giúp, khi trở lại trần gian”.

¹⁴⁵ Hồn nói tiếp: “Điều mới lạ được nghe

Điều này chứng tỏ Chúa yêu người lắm

Vậy thỉnh thoảng cầu cho Xapia.

¹⁴⁸ Tôi cầu xin một điều tha thiết nhất

Nếu có dịp đi đến Tôxcan

Cho bố mẹ tôi hãy mang tin tốt.

¹⁵¹ Ở thành phố này hết thảy người ta

Muốn cảng Talamônê, nhưng uổng phí

Giống như tìm kiếm sông Điana

¹⁵⁴ Các đô đốc sẽ mất nhiều ở đó”.

KHÚC XIII

29. Không còn rượu nữa - câu này trong nguyên bản bằng tiếng Latinh: “Vinum non habent” Đây là lời của Đức Mẹ Maria trong tiệc cưới của Cana, một ví dụ về sự quan tâm đến những người khác.

32. Ta là Ôrétê - đây là lời của Pillade tự xưng Oreste, muốn nhận tội chết thay cho Oreste.

109. Tôi không khôn, dù tên: Xapia - đây là lối chơi chữ. Tên Sapia gần giống với tính từ savia (tiếng Ý cổ là: sapia), nghĩa là “khôn”.

115. Những đồng hương của tôi ở Cônlê - Colle di Val d' Elsa, tại đây ngày 8-6-1269 quân Siena thuộc phái Ghibellini (tức là những đồng hương của Sapia) bị quân Firenze thuộc phái Guelfi đánh cho tan tác. Sapia rất vui trước việc này.

127. Pier Pettinaio - là một thợ làm lược ở Siena, nổi tiếng về lòng nhân từ.

151-154. Ở thành phố này - tức ở Siena tất cả đều mơ ước có được vịnh Talamone để có đường đi ra biển và người ta đã mua nó với 8000 florin vàng năm 1303. Nhưng thương vụ này trở thành vô ích, cũng giống như những cuộc tìm kiếm dòng sông ngầm Diana mà người Siena đã tiến hành để cung cấp nước cho thành phố. Cụm từ “Các đô đốc” được giải thích theo những cách khác nhau: 1) đấy là những người hy vọng trở thành đô đốc của hạm đội Siena. 2) những ông chủ chết ở Talamone vì bệnh sốt rét. 3) những chủ thầu bị phá sản vì những việc xây cất ở đó.