Dante - TĨNH THỔ - Khúc 14

KHÚC XIV

Tầng núi thứ hai (tiếp theo).

“Kẻ lạ lùng nào đang đi vòng quanh

Trước khi được cất cánh bằng cái chết

Mắt vẫn nhắm, mở được theo ý mình”.

⁴ “Tôi không biết anh ta cùng ai đến

Hãy hỏi anh ta, vì cậu gần hơn

Nhớ tử tế để anh ta chịu chuyện”.

⁷ Hai hồn bên phải nghiêng đầu vào nhau

Rồi họ bàn tán về tôi như vậy

Sau đó, ngẩng lên nói chuyện với tôi.

¹⁰ Một người nói: “Hỡi linh hồn còn máu

Ở trong người mà cũng đi lên trời

Xin an ủi chúng tôi và hãy kể:

¹³ Anh từ đâu đến và anh là ai

Chúng tôi thấy lạ về đặc ân đó

Điều mà tôi chưa từng thấy bao giờ”.

¹⁶ Tôi nói: “Ở Tôxcan có con suối nhỏ

Khởi nguồn từ núi Phantêrôna

Chảy một trăm dặm vẫn chưa thấy đã.

¹⁹ Từ bờ suối đó tôi đi đến đây

Nói tôi là ai là điều vô ích

Vì tên tôi đâu có nổi tiếng gì”.

²² Người thứ nhất nói: “Nếu tôi hiểu ra

Nhờ chút thông minh, thì điều vừa nói

Anh muốn ám chỉ dòng sông Ácnô?”

²⁵ Người thứ hai: “Tại sao trong lời anh

Anh lại giấu đi tên con sông đó

Như người ta giấu một điều kinh hoàng?”

²⁸ Hồn được trả lời nói: “Tôi không biết

Người này nghĩ gì, nhưng mà xem ra

Anh ta muốn tên con sông đó chết.

³¹ Bởi ở đầu nguồn, nơi đỉnh Anpi

Nhô lên cao, từ đó tách ra ngọn

Pêlôrô, nhưng nó bị vượt qua.

³⁴ Và đến đó, nó sẽ đem trả lại

Những gì bầu trời hút từ biển khơi

Rồi những con sông lại ra từ núi.

³⁷ Mọi đức hạnh đều giống như rắn rết

Tất cả từ cái ác của địa phương

Hay tập quán xấu bẻ cong sự thật.

⁴⁰ Dân cư của thung lũng đáng thương này

Đã bị biến đổi bản chất đến nỗi

Như họ đang bị Xiếcsê lùa đi.

⁴³ Đầu tiên giữa những con lợn bẩn thỉu

Khi chúng còn chưa ăn những quả sồi

Dòng suối chảy ra vô cùng thảm hại.

⁴⁶ Chảy xuống gặp những con chó sủa càn

Thích gây sự nhiều hơn là thực lực

Và thường là mũi chúng vểnh cao lên.

⁴⁹ Nó tiếp tục chảy và lớn dần lên

Thành một dòng nước vô cùng thảm hại

Gặp không phải chó mà sói cả đàn.

⁵² Và cuối cùng nó chảy xuống vực sâu

Gặp những con cáo mưu mô xảo trá

Khiến chúng chẳng còn sợ nguy hiểm nào.

⁵⁵ Tôi sẽ nói để tay kia cũng nghe

Sẽ tốt cho nó, nếu nó nhớ lại

Điều linh hồn chân thật đã nhắc tôi.

⁵⁸ Tôi thấy cháu nó làm kẻ đi săn

Những con sói và đã truy bắt chúng

Trên bờ sông có dòng nước kinh hoàng.

⁶¹ Nó bán thịt của họ khi đang sống

Rồi giết họ như giết con thú già

Nó mất danh còn người ta mất mạng.

⁶⁴ Vấy đầy máu, nó ra khỏi khu rừng

Mà trước đó từng ngời lên vẻ đẹp

Không thể phục hồi sau cả ngàn năm”.

⁶⁷ Khi được báo về một điều không may

Nét mặt người nghe sẽ rất xúc động

Dù nguy hiểm đó đến từ phía nào.

⁷⁰ Giống như thế, tôi thấy hồn vừa nghe

Vừa quay sang người kia, vẻ xúc động

Và buồn bã khi nghe bấy nhiêu lời.

⁷³ Lời người này cùng vẻ mặt người kia

Khiến tôi muốn biết danh tính của họ

Đề nghị của tôi như lời khẩn cầu.

⁷⁶ Linh hồn từng nói với tôi, tiếp chuyện:

“Vậy là ngươi lại đi thúc giục tôi

Làm cái việc mà chính ngươi không muốn.

⁷⁹ Nhưng vì ngươi làm theo ý Chúa ta

Nên với ngươi ta sẽ không giấu giếm

Hãy biết: ta là Guyđô đen Đuca.

⁸² Dòng máu ta cháy lên vì ghen tức

Khi nhìn thấy một ai đó vui mừng

Thì ngươi sẽ thấy mặt ta tái mét.

⁸⁵ Và ta gặt cái mà ta đã gieo

Hỡi giống người, tại vì sao cuốn hút

Chỉ để người ta không được phép vào.

⁸⁸ Còn ông này là Riniê, niềm vinh dự

Của dòng họ Canbôli, mà sau này

Nhân phẩm của ông không còn ai giữ.

⁹¹ Không chỉ duy nhất dòng máu bị nghèo

Mà giữa sông Pô, Rênô, núi, biển

Nhiều thứ cần cho sự thật, niềm vui.

⁹⁴ Vì trong phạm vi của những vùng ấy

Những cây độc hại giờ đã mọc đầy

Chẳng có sức để mà canh tác lại.

⁹⁷ Đâu rồi Lixiô và Arigô Mainácđi?

Pie Tơravécxarô, Guyđô đi Cácpigna nữa?

Ôi, dân Rômanha thành lũ con hoang!

¹⁰⁰ Khi nào Bôlôgna lại có Phabờrô

Phaenxa, Bécnácđinô đi Phốtcô lại có

Cây cao sang từ một hạt yếu hèn.

¹⁰³ Hỡi người dân Tôxcan, tôi đang khóc

Khi nhớ về Guyđô đa Pờrata

Và Ugôlinô d’ Átxô oanh liệt.

¹⁰⁶ Phêđôrigô và binh đoàn của ông

Dòng họ Tơravécxara danh tiếng

Và họ Anáttagi nay đã lụi tàn.

¹⁰⁹ Phu nhân, hiệp sĩ, trò chơi, chiến tranh

Đều vì tình yêu và lòng cao thượng

Giờ còn những kẻ ác độc vô cùng.

¹¹² Ôi Bờrêtinôrô, đừng sống nữa

Dòng họ vinh quang cũng đã đi rồi

Niềm danh dự cháy lên trong máu lửa.

¹¹⁵ Banhacavan đúng khi không có con trai

Còn Cattơrôcarô, Cômio thì xấu hổ

Những bá tước sau tệ hơn lúc đầu.

¹¹⁸ Dòng họ Pagan cũng từng làm đúng

Khi con quỉ của họ đã thành tro

Nhưng không để lại vinh quang trong sáng.

¹²¹ Ôi, Ugôlinô đờ Phăngtôlin, tên người

Chắc chắn sẽ lu mờ và suy sụp

Vì đã không còn ai kẻ đợi chờ.

¹²⁴ Bây giờ hãy đi, anh bạn Tôxcan

Vì bây giờ ta thích khóc hơn nói

Cuộc trò chuyện đã bóp nghẹt trái tim”.

¹²⁷ Chúng tôi biết rằng những linh hồn này

Nghe được chúng tôi và họ im lặng

Làm tin tưởng con đường của chúng tôi.

¹³⁰ Khi lên phía trước chúng tôi đơn độc

Giống như tiếng sét xé bầu không trung

Có một tiếng nói vang lên trước mặt:

¹³³ “Bất cứ ai gặp con, sẽ giết con!”

Rồi xa dần như tiếng sấm đã lặng

Ngay lập tức đám mây bị xé toang.

¹³⁶ Khi thính giác của chúng tôi tạm yên

Thì tiếng khác vang lên, lớn đến nỗi

Tưởng như bão tố đang nổi xung quanh.

¹³⁹ “Tôi là Agơlaorô đã hóa thành đá”

Tôi bước sang phải nép vào nhà thơ

Đáng lẽ bước lên, nhưng vì tôi sợ.

¹⁴² Khi bốn phía đã trở nên yên ắng

Thầy bảo tôi: “Những tiếng nói đó là

Cái hãm cứng, giữ người trong giới hạn.

¹⁴⁵ Nhưng nếu các người lại cắn mồi câu

Thì kẻ thù cũ lại về phía nó

Những thứ kia chẳng giúp được bao nhiêu.

¹⁴⁸ Trời kêu gọi, xoay vần quanh các người

Phô cho các người biết bao vẻ đẹp

Nhưng cứ nhìn xuống mà không lên trời

¹⁵¹Thì Ngài thấy hết và sẽ trừng phạt”.

KHÚC XIV

17. Falterona - một đỉnh của dãy núi Appennino ở Toscana.

42. Circe - X, ĐN., XXVI, 91.

51-53. Chó sói - chỉ người Firenze. Cáo - chỉ người Pisa.

61-63. Nó bán thịt của họ - Nói về Fulcieri de Calboli, Tổng trấn Firenze năm 1030.

64. Khu rừng - ý nói Firenze.

81. Guido del Duca - quí tộc ở Ravenna.

88. Còn ông này là Riniê - Renieri de Calboli, Tổng trấn Faenza (chết năm 1296).

97-108. Lizio di Valbona, Arrigo Mainardi, Pier Traverersaro, Guido di Capigna, Fabbro dei Laubertazzi, Bernardino di Fosco, Guido da Prata, Ugolino d' Azzo, FedericoTignoso - các nhân vật quan trọng ở Ravenna và Romagna.

112. Bretinoro - một lâu đài ở Romagna.

115. Bagnacavalo - một thị trấn do dòng họ Malvicini cai trị, dòng họ này tàn lụi vì không có con trai.

116. Castrocaro, Conio - những tòa lâu đài của các nhà quí tộc.

118. Pagan - lãnh chúa Faenza.

121. Ugolino de Fantolin - một quí tộc ở Faenza, dòng họ này cũng lụi tàn.

133. Bất cứ ai gặp con, sẽ giết con! - đây là lời của Cain nói với Đức Chúa Trời khi Chúa nguyền rủa Cain đã giết em mình là Aben trong Kinh Thánh (Sáng Thế Ký, IV, 14).

139. Tôi là Agơlaorô đã hóa thành đá - Aglauro ghen với chị gái Erse được thần Hermes yêu nên Hermes biến Aglauro thành đá (M., II, 708-832).