Dante - TĨNH THỔ - Khúc 12

KHÚC XII

Tĩnh thổ – Tầng núi thứ nhất (kết thúc).

Như hai con bò cùng chung một ách

Tôi vẫn đi chung với một âm hồn

Trong suốt thời gian được Thầy cho phép.

⁴ Nhưng khi Thầy bảo với tôi: “Hãy tách

Để cho con thuyền lướt nhẹ nhàng hơn

Tất cả mái chèo và buồm đều tốt”.

⁷ Thì tôi bước tự do, vươn thẳng mình

Sửa lại thân hình chỉnh tề, ngay ngắn

Nhưng ý nghĩ thì không khỏi vấn vương.

¹⁰ Tôi lại lên đường và tôi vui lòng

Đi theo bước chân của người hướng dẫn

Và cả hai đều có vẻ nhẹ nhàng.

¹³ Thầy tôi bảo: “Hãy nhìn xuống dưới chân

Con sẽ nhìn thấy bàn chân con bước

Cảm thấy vừa ý và chắc chắn hơn”.

¹⁶ Như để tưởng nhớ những người đã khuất

Thì trên tấm đá ở những nấm mồ

Người ta thường để ít nhiều kỷ vật.

¹⁹ Điều này thường khiến người thân lại khóc

Vì đã khơi lên những kỷ niệm xưa

Gây xúc động cho những con người tốt.

²² Nơi này cũng vậy, đầy hình chạm khắc

Trên mặt vách núi, trang điểm con đường

Nhưng hoàn hảo hơn về mặt nghệ thuật.

²⁵ Tôi thấy kẻ tạo ra tuyệt vời hơn

Bất cứ sáng tạo nào của Thượng đế

Từ trời cao, giữa chớp bể mưa nguồn.

²⁸ Tôi thấy Bờriarêô bị mũi tên xuyên

Anh ta nằm sóng soài trên mặt đất

Và băng giá đã bắt đầu trùm lên.

³¹ Tôi thấy Timbờrêô, Panlađờ, Máctê

Đứng quanh cha mình vẫn mang vũ khí

Nhìn thân thể rơi từ bọn khổng lồ.

³⁴ Tôi thấy Nembờrốt đứng ở công trình

Xây uổng phí và đang nhìn những kẻ

Đã cùng nó kiêu hãnh ở Xenna.

³⁷ Và Niôbê với cặp mắt đau khổ

Hình này được khắc ở trên mặt đường

Với bảy người con đã không còn nữa.

⁴⁰ Ôi Xaun, tôi thấy người ở đó

Chết trên gươm mình, ở Genbôe

Giờ không còn gió mưa và sương nữa.

⁴³ Aranê điên rồ, tôi thấy nàng buồn

Tôi thấy, đã biến thành nhện một nửa

Trên tấm vải dệt bằng nỗi đau thương.

⁴⁶ Ôi Rôbôam, tôi nhìn ra hình ảnh

Không còn dọa, mà sợ hãi chất đầy

Trên chiếc xe không một người hộ tống.

⁴⁹ Còn thể hiện trên mặt đường cứng rắn

Cái giá mà Anmêông bắt mẹ mình

Phải trả cho món trang sức nhỏ mọn.

⁵² Cảnh các con của vua Xenarêkíp

Nhảy vào cha của chúng trong ngôi đền

Con giết cha, xác còn vứt ở đấy.

⁵⁵ Và thể hiện sự trả thù ác độc

Của Tamiri, khi nói với Xirô:

“Ngươi khát máu thì uống cho máu sặc”.

⁵⁸ Thể hiện cảnh dân Átxiri chạy đi

Khi tướng Ôlôphécnô tử trận

Và thi thể sót lại của ông ta.

⁶¹ Và tôi thấy thành Tơroa đổ xuống

Ôi Iliông, thật khủng khiếp vô cùng

Trong bức tranh được người ta thể hiện.

⁶⁴ Bút vẽ nào và từ đâu họa sĩ

Đã tạo nên những hình ảnh diệu kỳ

Làm kinh ngạc mọi tâm hồn tinh tế.

⁶⁷ Cả người sống, người chết đều rất giống

Ai tận mặt cũng không thể rõ ràng

Hơn những gì chân tôi đang giẫm xuống.

⁷⁰ Cứ kiêu ngạo đi vẻ mặt kiêu kỳ

Con cháu Eva, nhưng đừng nhìn xuống

Kẻo lại thấy con đường tồi tệ kia.

⁷³ Chúng tôi đã đi vòng quanh ngọn núi

Dù mặt trời đã mọc lên khá cao

Nhưng do mải mê nên không nhận thấy.

⁷⁶ Nhưng người đi trước tôi luôn chăm chú

Đã bảo tôi: “Con hãy ngẩng đầu lên

Bây giờ không được mơ màng như thế.

⁷⁹ Hãy nhìn đằng kia có một thiên thần

Về phía chúng ta, và người thứ sáu

Đã trở lại làm nhiệm vụ của mình.

⁸² Cả cử chỉ, ánh mắt cần kính nể

Và lời nói sao để ngài vui lòng

Không trở lại với con ngày như thế”.

⁸⁵ Tôi đã quen với việc Thầy nhắc nhở

Không bao giờ muốn làm mất thời gian

Và lời của Thầy luôn luôn dễ hiểu.

⁸⁸ Hướng về chúng tôi một người đẹp xinh

Mặc áo quần màu trắng, còn vẻ mặt

Như sao mai lấp lánh buổi bình minh.

⁹¹ Thần mở rộng đôi cánh và đôi tay

Rồi thần bảo: “Hãy đi lên các bậc

Việc đi lên bây giờ dễ dàng rồi”.

⁹⁴ Thật hiếm có những lời mời như thế

Con người sinh ra để bay lên trời

Sao lại rơi chỉ vì làn gió nhẹ?

⁹⁷ Thần đưa chúng tôi đến một tảng đá

Ở đó, lấy cánh đập lên trán tôi

Rồi hứa với tôi con đường rất dễ.

¹⁰⁰ Phía tay phải có đường lên núi kia

Ở đó có một nhà thờ nhìn xuống

Cây cầu có tên Rubacôngtê.

¹⁰³ Sườn dốc cứng cắt thành bậc đi lên

Được xây dựng từ thời xa xôi lắm

Được đo lường, tính toán rất kỹ càng.

¹⁰⁶ Cũng như thế, cái bờ dốc thẳng đứng

Được hạ xuống, ở vòng cung bên kia

Thành của hai bờ cũng được gọt phẳng.

¹⁰⁹ Chúng tôi vừa cất bước, nghe vang lên:

“Cầu phúc cho những linh hồn nghèo khó”

Những lời ca nghe mà thấy nhẹ lòng.

¹¹² Ở nơi này khác xa nơi Địa ngục

Bởi vì ở đây chỉ có lời ca

Còn dưới kia – những tiếng kêu khủng khiếp.

¹¹⁵ Chúng tôi bước lên những bậc thiêng liêng

Và tôi cảm thấy người mình bỗng nhẹ

So với đường, nơi có những âm hồn.

¹¹⁸ Tôi hỏi Thầy: “Không hiểu vật nặng gì

Được cất khỏi con mà giờ chân bước

Rất nhẹ nhàng, không biết mệt là chi”.

¹²¹ Thầy tôi đáp: “Khi mà những chữ P

Trên trán con, hình như đã phai nhạt

Sẽ bị xóa giống như chữ đầu kia.

¹²⁴ Thì đôi chân con mong muốn lên cao

Không chỉ vội vàng không hề mệt mỏi

Mà còn là thích thú bước cho mau”.

¹²⁷ Khi đó tôi như người không nhận ra

Một cái gì đó dính vào đầu tóc

Nếu không nhìn những người đi ngang qua

¹³⁰ Để tự trấn an, tôi đưa tay lên

Để tìm, để thấy và để hiểu biết

Điều mà thị giác không thể làm tròn.

¹³³ Tôi đã phải mở rộng những ngón tay

Để sờ thấy sáu chữ còn trên trán

Mà thiên thần đã khắc lên trán tôi

¹³⁶ Nhìn thấy điều đó Thầy tôi cười mỉm.

KHÚC XII

25-27. Đoạn này nói về Lucifero - X, ĐN., XI, 64; XII, 39; XXXIV, 20.

28-30. Brïareo - X, ĐN., XXXI, 99-100.

31-33. Timbreo - là biệt danh của Apollo, Pallade và Marte đều đứng quanh cha mình là thần Dớt (Jupiter) để xem bọn khổng lồ bị đánh tơi tả.

34. Nembrot - X, ĐN., XXXI, 77.

37-39. Niôbê với cặp mắt đau khổ - Niobè, con gái của Tantalo và vợ của Anfione, vua Tebe, vì một chuyện điên khùng dẫn đến hậu quả bi thảm là bảy người con của bà bị giết chết.

40. Saùl - vua đầu tiên của Israel bi Thượng đế bỏ rơi vì tội không tuân lệnh nên bị người Filistei đánh bại ở Gelboe. Tự sát bằng chính thanh kiếm của mình.

42. Giờ không còn gió mưa và sương nữa - câu này cũng như câu trên đều là những sự tích từ Kinh Thánh (Samuen 2, I, 21). Khi vua David nghe tin Saul chết, đã thốt lên: “Hỡi núi đồi Ghin-bô-a, ước gì trên các ngươi chẳng còn mưa rơi sương đọng”.

43-45. Aragne - cô thợ dệt nổi tiếng xứ Lydia, dám thách tài nghệ với nữ thần Minevra, bị nữ thần biến thành con nhện (X, ĐN., XVII, 18).

46. Roboàm - nhân vật trong Kinh Thánh (Các Vua 1), là con trai và là người kế vị Salamone (Solomon) bị dân một số bộ lạc nổi dậy chống lại phải bỏ chạy khỏi Jerusalem.

50. Almeon - là con trai của Amfiarao. Amfiarao biết rằng mình sẽ chết nếu tham gia cuộc chiến Tebe nên đã đi trốn mà chỉ có Erifile biết được. Erifile muốn được chiếc vòng quí nên đã tiết lộ nơi chồng ẩn náu cho vợ của Polinice, kết quả là chồng bị giết chết. Almeon để trả thù cho cha, đã giết mẹ mình.

52-54. Sennacherib - đây lại là một nhân vật của Kinh Thánh nữa, vua Assiria bị các con của mình giết chết. “Nhưng rồi, khi ông đang sụp xuống lạy thần Nít-rốc của ông trong đền thờ, thì các con ông là Át-ram-me-léc và Sa-re-xe dùng gươm đâm ông chết, rồi trốn sang xứ A-ra-rát” (Các Vua, II, 19-37).

55-56. Tamiri - là Hoàng hậu của Sciti. Để trả thù cho cái chết của con trai mình, sau một trận đánh, Ciro, vua Ba Tư bị bắt và bị Tamiri ném vào một thùng đầy máu người và nói: “Uống cho đã cái thứ mà ba mươi năm rồi mi vẫn khát” (Orosius, Lịch sử, II, 7).

59. Oloferne - tướng Assyria bị tử trận trong khi thành Betulia bị quân Giuditta bao vây.

80. Người thứ sáu trở lại - ý nói giờ thứ sáu của ngày, tức 12 giờ trưa.

98. Thần lấy cánh đập lên trán tôi - để xóa cho Dante chữ P đầu tiên trên trán.

102. Rubaconte - cây cầu này hiện nay có tên là Ponte alle Grazie.

110. Cầu phúc cho những linh hồn nghèo khó - câu này trong nguyên bản “Beati pauperes spritu” bằng tiếng Latinh (Mathiơ, V, 3; Luca, VI, 20).