Thần Khúc - TĨNH THỔ - Khúc 1

KHÚC I

Ra khỏi Địa ngục – Bãi biển của Tĩnh thổ.

Để chuẩn bị lướt trên dòng nước tốt

Chiếc thuyền của tôi giương cánh buồm lên

Bỏ lại biển khơi vô cùng khắc nghiệt.

⁴ Tôi ngợi ca Vương quốc thư hai này

Nơi linh hồn được làm cho thanh sạch

Để bay lên với tồn tại muôn đời.

⁷ Những câu thơ đã chết sẽ hồi sinh

Hỡi Thánh thơ, xin các người hộ tống

Caliôpê trong chốc lát bay lên.

¹⁰ Hòa cùng tôi là giọng ca tuyệt vời

Mà vì nó, lũ khướu đen đau khổ

Phạm lỗi thì hình phạt chẳng buông lơi.

¹³ Ôi dịu dàng thay sắc màu lam ngọc

Trải trong không gian tinh khiết dịu dàng

Và trong xanh tận chân trời thứ nhất.

¹⁶ Đôi mắt tôi tràn ngập một niềm vui

Khi theo thầy bước ra từ xứ ngục

Nơi tối tăm mặt mũi, trái tim này.

¹⁹ Ngôi sao của yêu thương, hành tinh đẹp

Khiến cả phương đông dường như mỉm cười

Để chòm sao Song ngư dường phai nhạt.

²² Tôi quay sang phải, nhìn cực bên kia

Thấy bốn vì sao chưa ai từng thấy

May chỉ những người nguyên thủy hoang sơ.

²⁵ Và trong ánh sáng mừng vui như vậy

Tôi thấy thương cho Bắc cực của tôi

Vì nơi đó không bao giờ nhìn thấy!

²⁸ Còn khi tôi đưa ánh mắt của tôi

Hướng lên cao, quay nhìn sang cực khác

Thì sao Bắc đẩu cũng đã khuất rồi.

³¹ Trong bóng tối một cụ già đơn độc

Vẻ tôn nghiêm, đường nét của người cha

Với con mình, vẻ này thường có được.

³⁴ Bộ râu dài đã điểm nhiều sợi bạc

Và mái tóc cũng bạc trắng, rất dài

Như hai ngọn sóng xõa hai bên ngực.

³⁷ Ánh sáng từ những ngôi sao thánh kia

Làm cho gương mặt cụ già rạng rỡ

Tôi ngỡ như cụ hướng đến mặt trời.

⁴⁰ “Anh là ai mà theo dòng sông tối

Đến được đây, thoát tù ngục muôn đời?”

Chòm râu khẽ rung rinh, khi cụ hỏi.

⁴³ “Ai dẫn anh đi, ai là ngọn đèn

Cho anh ra khỏi bóng đêm sâu thẳm

Nơi muôn đời bao phủ bởi bóng đêm.

⁴⁶ Hay dưới đó luật bây giờ đã đổi

Hay luật mới từ Thượng đế vừa ban

Mà đến đây những kẻ từng phạm tội?”

⁴⁹ Khi đó Thầy bèn nắm lấy vai tôi

Bằng dấu hiệu, bàn tay, Thầy muốn nói

Hãy cúi mình trước vẻ nghiêm khắc này.

⁵² Rồi Thầy nói: “Tôi không tự đến đây

Mà cô nương từ trên trời cao xuống

Thỉnh cầu tôi đi hỗ trợ người này.

⁵⁵ Ý cụ muốn tôi giải thích cặn kẽ

Đâu thực tình của thân phận chúng tôi

Thì quả thực, đâu dám từ chối cụ.

⁵⁸ Anh này chưa đến buổi tối sau cùng

Nhưng cũng chẳng còn xa, vì lầm lỗi

Cuộc đời chỉ còn lại chút thời gian.

⁶¹ Cô nương phái tôi đi, như đã nói

Để cứu anh ta, chẳng còn cách nào

Anh đi đâu là do tôi chỉ lối.

⁶⁴ Tôi đã cho xem những tên phạm tội

Và bây giờ cho thấy những âm hồn

Được làm sạch, dưới quyền uy cụ đấy.

⁶⁷ Về anh ta, có lẽ, đã dài lời

Từ trời cao một cô nương sẽ xuống

Dẫn anh ta, theo cụ chỉ giáo thôi.

⁷⁰ Xin phép cụ, cho anh vào xứ cụ

Anh tìm tự do, mà chỉ những ai

Chết vì nó, mới hiểu ra cái giá.

⁷³ Cụ đã biết, khi từ bỏ cuộc đời

Bỏ hình hài ở Utica ngày ấy

Vì một ngày mai tốt đẹp sáng tươi.

⁷⁶ Luật của trời chúng tôi không vi phạm

Minốt không chặn cửa anh và tôi

Tôi từ nơi mà đôi mắt trong sáng

⁷⁹ Của bà Maxia nhìn cụ van nài

Hãy làm ơn, hỡi ông già đáng kính

Chúng tôi xin bái phục với tình yêu.

⁸² Cho chúng tôi qua bảy tầng của cụ

Tôi sẽ trình nương tử dưới ngục kia

Vì Địa ngục xứng cùng danh dự đó”.

⁸⁵ “Đôi mắt Maxia biết mấy thân thương

Những gì nàng muốn ta đều đáp ứng

Khi mà ta còn sống ở trên trần.

⁸⁸ Nhưng khi nàng ở lại bên kia sông

Nàng đâu lay chuyển gì ta được nữa

Luật của trời, khi từ giã thế gian.

⁹¹ Nhưng nếu cô nương từ trời sẽ đến

Như người nói, thì năn nỉ làm chi

Chỉ cần thế, với ta là đủ lắm.

⁹⁴ Hãy đi đi, cho anh ta nhớ buộc

Sợi cói mềm, rửa mặt cho anh ta

Để xóa đi dấu vết từ Địa ngục.

⁹⁷ Vì nếu không, mắt còn vướng mù sương

Khi anh đến trình diện cùng Thiên sứ

Đang ngồi canh cánh cổng giữ Thiên đường.

¹⁰⁰ Hãy nhìn xem, xung quanh hòn đảo nhỏ

Ở đằng xa, nơi sóng biển vỗ bờ

Cói mọc đầy trên bãi phù sa đó.

¹⁰³ Ở nơi đó, dù cây lá sum suê

Hay thân cao to cũng không sống nổi

Sóng biển muôn đời vùi dập thế kia.

¹⁰⁶ Nhưng ở lại đây và đừng quay lại

Mặt trời sẽ lên soi tỏ con đường

Đi lên núi theo đường dốc thoai thoải”.

¹⁰⁹ Cụ biến mất. Tôi đứng dậy lặng im

Rồi tiến đến gần và tôi ôm lấy

Thầy của tôi. Đôi mắt ngước nhìn lên.

¹¹² Thầy tôi nói: “Này con, hãy cẩn thận

Đi theo ta, lùi lại sau cánh đồng

Từ chỗ đấy có thể đi xuống biển”.

¹¹⁵ Ánh bình minh với màn đêm xen nhau

Đêm lùi dần, lúc này tôi có thể

Nghe từ xa tiếng sóng biển rì rào.

¹¹⁸ Như kẻ du hành cuối cùng tìm đến

Một con đường chính xác, khỏi phí công

Hai thầy trò bước đi trên bãi vắng.

¹²¹ Chúng tôi đến nơi có những giọt sương

Đang chống lại ánh mặt trời nóng bỏng

Rồi bốc hơi, trong gió thổi, tan dần.

¹²⁴ Thầy tôi nhẹ nhàng đặt hai bàn tay

Rồi Thầy xòe bàn tay trên cỏ mượt

Tôi hiểu ra việc làm đó của Thầy.

¹²⁷ Tôi chìa đôi má đầm đìa nước mắt

Thầy xua trên má tôi lớp sương mù

Còn in dấu vết từ nơi Địa ngục.

¹³⁰ Chúng tôi đi đến bờ biển không người

Nơi không có ai đi thuyền trên biển

Hoặc ở đây người ta đã đi rồi.

¹³³ Theo lời ông cụ đã từng chỉ dẫn

Thầy ngắt một sợi cói quàng cho tôi

Tuyệt vời sao sợi cói Thầy vừa chọn

¹³⁶ Vừa ngắt xong, cây đã mọc lên ngay.


CHÚ THÍCH

Chữ viết tắt:

 X. – xem

ĐN., – Địa ngục
TT., – Tĩnh thổ
TĐ., – Thiên đường
E., – Eneide (tác phẩm của Virgilio)
M., – Metamorphoses (tác phẩm của Ovidio)

Riêng Kinh Thánh là tác phẩm được Dante sử dụng nhiều điển tích nhất và có tần số xuất hiện nhiều nhất trong phần chú thích nhưng rất tiếc không thể viết tắt được cho 66 cuốn của Kinh Thánh vì các bản Kinh Thánh tiếng Việt mỗi bản phiên âm một kiểu nên chúng tôi đề tên đầy đủ của cuốn đó (xem phần ví dụ).
Ngoài ra, một số tác giả được Dante sử dụng chỉ vài ba lần thì chúng tôi ghi cả tên tác giả và tác phẩm ở phần chú thích mở ngoặc.

Một số ví dụ:
(X, TĐ, XXII, 139-140) – Xem Thiên đường, Khúc XXII, câu 139-140.
(Ét Ra, I, 9-11) – Xem quyển Ét Ra (Cựu ước), chương I, câu 9-11.
(Giăng, XX, 3-5) – Xem quyển Giăng (Tân ước), chương XX, câu 3-5.
(M., VII, 100-143) – Xem Metamorphoses, quyển VII, câu 100-143.
(E., VI, 679-694) – Xem Eneide, quyển VI, câu 679-694.
Lucano, “Pharsalia”

Stazio, “Tebaide”

KHÚC I

4. Vương quốc thứ hai – Đây là Tĩnh Thổ, mà Đantê mô tả là một ngọn núi ở giữa biển và nằm ở bán cầu phía nam. Khu vực chân núi tạo thành Tiền Tĩnh thổ, thân núi gồm bảy tầng. Phần trên cùng là một cánh rừng hoang được gọi là Thiên đường mặt đất.

7. Những câu thơ đã chết – là bởi vì trước đó thơ mô tả Địa ngục, nơi cái chết muôn đời.

9-12. Caliope - vị thần của sử thi. Chín cô con gái của vua Piero xứ Tessaglia thi hát với Caliope bị thua và bị hóa thành chim khướu đen (M., V, 294-687).

19-21. Ngôi sao của yêu thương, hành tinh đẹp - đây là Sao Kim với ánh sáng rực rỡ hơn đã làm cho phai nhạt ánh sáng của chòm Song ngư.

23-27. Thấy bốn vì sao - tượng trưng cho bốn đức tính: Khôn ngoan, Công bằng, Dũng cảm và Ôn hòa.

24. Những người nguyên thủy - ngầm chỉ Adam và Eva ở Thiên đường mặt đất.

30. Sao Bắc đẩu - trong chòm sao Đại hùng.

31. Một cụ già đơn độc - đây là Catone xứ Utica (95 - 46 tr. CN), người bảo vệ chế độ Cộng hòa Roma, đã tự sát khi Cesare chiến thắng. Đantê cho ông làm vị thần canh cửa vào Tĩnh thổ.

40. Dòng sông tối - dòng sông từ dưới Địa ngục mà hai thầy trò theo lên.

53. Cô nương từ trên trời - ý nói Beatrice.

58. Buổi tối sau cùng - ý nói cái chết. Hai câu 59-60 nói về cái chết tinh thần vẫn luôn đeo bám kẻ lầm lỗi.

71-72. Anh tìm tự do - là tự do tinh thần thông qua con đường làm sạch nơi Tĩnh thổ.

77. Minốt không chặn cửa – Virgilio là dân của Lâm bô (Limbo), nằm ở mé ngoài Địa ngục, không thuộc quyền cai quản của Minos.

79. Maxia nhìn cụ van nài - Catone nhườngvợ Marzia cho người bạn của mình là Ortensio, sau khi Ortensio chết, Marzia xin trở lại với Catone để được chết cái chết là vợ của ông.

82. Qua bảy tầng của cụ - tức là bảy tầng của Tĩnh thổ.

95. Sợi cói mềm - tượng trưng cho sự khiêm nhường.